Friday, February 16, 2024

A thih hnuah pawh hlawh min pe.

16/12/ 2022 a cancer avanga  boral  Sinisa Mihajlovic nupui Arianna chuan a vawikhatnan Sinisa Mihajlovic a club hlui  Bologna nen a an inkar a sawichhuak.
Published from Blogger Prime Android App
 13 July 2019 khan Mihajlovic hi a cancer tih hmuhchhuah a ni a. Mahse , Bologna hian ban lovin , a in enkawl lai a caretaker tur an ruat a. A that deuh hunah an club enkawl zui hi an la phalsak a. Mahse, an  result  a that tawk loh àvangin september 6, 2022 khan an ban a. December 16 ,2022 ah cancer natna avang hian a boral.
Published from Blogger Prime Android App
An nupui Arianna chuan an pa boral hnu a  Bologna club chetdan chu fakin, amah boral mahse, min ngaihsak zui em em a. A boral miau àvangin a hlawh pawh an duh chuan an pe chhunzawm lo thei . Mahse, a contract tawp hun thlengin a hlawh hi keimah min pe char char tho a ti.

  Source #Mizo Mafela

Mizo Ṭboard v9.6.1. mizo keyboard

Mizo Ṭboard hi mizo keyboard a Ṭ hawrawp chhut theihna hmasa ber a ni a. A hnu lawkah swiftkey beta version ah a awm ve nghal mai bawk.
Published from Blogger Prime Android App
Key style hrang hrang a thlan theih a. Character mak deuh deuh a chhawm nial bawk.

A free a ni a. Fakna a awm lo a. A siamtuin hlawkna a nei miah lo bawk. Hei vang hian update a awm lutuk tawhin a rinawm lo. Lawmthu sawina i pe duh a nih hlauh leh a thinrim lo tawp ang. 

I hmang ve duh a nih chuan. 
HMET LA, DOWNLOAD RAWH LE.

A siamtu i contact duh a nih chuan 8414893666 hi a hman ṭhin chu a ni.

CHUAUṬHUAMA THEOLOGY by Laiu Fachhai

CHUAUṬHUAMA THEOLOGY
Laiu Fachhai
Pu Chuaua (Revd Dr Chuauthuama Pachuau) khan nikum June 24, 2023-ah “KA LUNG A LÊNG” tih thupui hmangin Vanglaini-ah article ngaihnawm tak a chhuah a, a Facebook-ah a post bawk a. Kum 1963–1967 high school a kal laia Aizawl tlangval a thianpa inah June 22, 2023-ah khan a va leng a, “Hmànlái nun hlui chhui kîr hian lung a lo léng duh phian a lo ni!” tiin lungleng taka an inkawm thute a ziak a ni. Keiin a Facebook postah chuan, “Chhiar a manhlain a lunglen thlak hle mai. Mara thufing (saying) ah chuan, kum upat lamah an lung a leng tawh a nih chuan, khi lama an chho hun a hnai tawh tihna a ni a ti a. Chuvangin i lung tileng lutuk rih suh ang che aw. Ramin a la mamawh rih che a nia,” tiin ka comment a. Kum khat pawh a ral hmaa kumin January 5, 2024 ah chung lamah min han chhoh san tak tak mai chu, ka ui takzet a ni.

Pu Chuaua ina Pathian Thu a kalpui (approach) dan, “CHUAUṬHUAMA THEOLOGY”, “CHUAUṬHUAMISM” pawh tih ila a sual lêm lo vang chu maw, article hi a dam laia ka ziah tan tawh a ni a, a dam laia ka final hman loh leh ka chhuah hman ta lo erawh kha pawi ka ti takzet a ni. Pu Chuaua nen khan Aizawl Theological College-ah kan zirtir ho thin a, a hnuah amah khan Mizo Bible Revision-ah Chief Translator a thawk a, keiin Mara Bible Revision-ah Chief Translator ka thawk ve a. Tichuan Bible Society of India programah te hian kan inhmu leh nawlh thin a, a hlimawmin a lawmawm thei hle. Kan kohhran Evangelical Church of Maraland (ECM) Senior Executive Secretary ka nih laiin Pastors’ Conference-ah Resource Person atan kan sawm a, Pastorten kan hlawkpui hle. ECM-in theological college kan din thar, Maraland Theological College library atan lehkhabu tha tak tak thahnem tak min pe a, a chungah kan lawm takzet a ni.

Thuthlung Hlui zirlai ve ve kan nih avangin, kan tui zawng leh vei zawngte a inang hle thin. Kristiante chuan kan khawtlang, ram leh kohhranah te dikna, rinawmna, thianghlimna, thawhrimna, rorelna dik leh hmangaihna te kan nunpui tur a nihzia sawitu leh ziaktu mithiamte Mizoram hian a neih tha hle a, Pu Chuaua leh kei pawh Thuthlung Hlui zirlai kan nih angin Thuthlung Hlui zawlneite hniak hnung zuiin, chutiang lam hawi Pathian Thute sawi uarin, kan ziak ve thin. Kan rama roreltute pawhin chutiang chuan ro an rel tur a nihzia ning lovin leh hlau lovin kan sawi a, ram tan zawlnei thute (prophetic messages) kan ziak bawk thin. Ani phei chu kei aia chak zawk leh tha zawkin a sawi thiam a, a ziak tam zawk bawk. Mizoram Amos, Mizoram prophet of social justice a ni ti ila kan sawi sual awm love .

Thuthlung Hlui zirnaa degree lamah chuan amah aiin step khat zir belh mah ila, kum leh tawnhriatna lamah chuan Pu Chuaua kha ka senior a ni a, thiamna leh research lamah pawh ka chung en a ni. He thu hi chu a dam lai khan a hnenah pawh ka hrilh tawh nghe nghe a ni. Master leh doctoral zirna te hian research tuina leh tih dan tur kawngte min kawhhmuh a, chuvangin scholar ni tur chuan, college/university atanga zir zawh hnuah mahnia zir chhunzawm zel a, chhiar tam a, research beih tam a, ziah tam a ngai a ni. Pu Chuaua kha chuan chu tiang chuan a tih tlat avangin scholar tha a ni chho zel ta reng a ni.

Ni e, Pu Chuaua kha Cambridge University atanga Thuthlung Hlui-a MPhil degree a lak hnuah khan chawl lovin research a bei chhunzawm zel a, chhiar zelin a zir zel bawk a, lehkhabu leh article rohlu tamtak ram leh kohhran tan a hnuchhiah a ni. Dam rei chu a tha a, mahse dam rei satliah aiin dam tangkai a tha zawk tih thufing angin, Pu Chuaua khan a dam chhung ni leh kum te kha chhungkua, ram leh kohhran tan tangkai takin a hmang a, a contribution-te enin tluk lo rim a nam a ni. Chuvangin Senate of Serampore University pawhin a phu ngawih ngawiha hriain honoris causa degree, Doctor of Divinity (DD), a hlan nghe nghe a nih kha.

Vawikhat chu, “Pu Chuau, i lehkhabu leh article ziahte hi a tha hlawm hle a, India leh khawvel theologiante leh ringtute chhiar thei ve turin Sap (English) tawngin ziak ve thin la …” ka ti a, tiang hian min chhang a ni: “Sap tawnga ziaktu tur chu tamtak an awm a, kei ka audience erawh chu Mizoram leh Mizo tawng chhiar theitute hi an ni; hei hi Pathianin min kohna niin ka hria,” a ti a, a dik hle. Africaa theological college pakhata ka zirtir laiin, Africa kohhrante complain pakhat chu, “Kan Pastorte hi Pathian Thu zirna sang zawk zir turin kan tir thin a, an lo zir zawhin, keini an kohhran nawlpuite atana tangkai tur leh hlawkpui tur lehkhabu leh article te min ziah sak tam lovin, national leh khawvela an levelpui theologiante tan an ziak tam zawk thin a, chuvangin an zirna sang leh an thiamna te tangkaipui tur angin kan tangkaipui em em lo,” tih a ni. 
Pu Chuaua ina United Theological College (UTC) leh Cambridge University tea a zirna sangte erawh chu Mizoram leh Mizo tawng chhiar thei kohhrante leh ringtuten tangkaipuiin kan hlawkpui hle a ni.

Pathian Thu zirmi ten harsatna kan tawh thin chu, Pathian Thu hrilhfiah turin kohhran pawl zirtirna (church dogma) leh tihdanthin (tradition) kan inphuar tir dawn nge, Pathian Thu ina a zirtirna kan hriat angin nge zalen takin kan hrilfiah dawn (independent interpretation nge kan neih dawn), tih hi a ni. Pu Chuaua khan issue tam takah chuan a awmna kohhran pawl zirtirna leh tihdanthin a inphuar tirin a lang lo. Zalen takin Pathian Thu a hrilfiah thin a ni. Issue lian thenkhatah erawh chuan, a pawm zawng a nih vang nge, a awmna kohhran pawl zirtirna, tihdanthin leh dinna kalh zawngin a ziak lova, chuvangin issue thenkhatah chuan keimah nen Pathian Thu kan hrilfiah dan leh khawvel kan thlir dan a inang lo deuh tlat.
Entirnan, ani chuan zu khap burna dan sawrkarin a kalpui mek hi tha a ti a, kei erawh chuan kan chhiatpui zawkin ka hmu a, hemi chungchang article (Mara leh Mizo) leh lehkhabu (English) pawh ka chhuah tawh nghe nghe a ni. Kei chuan BJP chu national political party pakhat ve mai a ni a, chuvangin political advantage laa thawhpui duh leh zawm duhte chuan thawhpuiin an zawm mai ang chu tih rilru ka pu a, ani erawh chuan chutiang chuan a hmu ve lo. Hindu sakhua thanlen tir duh party angin a hmu a ni. Kei chuan Mizoram kohhran ten hmeichhia ordination kan khap tlat hi hmeichhiate dikna chanvo rahbehna (injustice) niin ka hmu a, a Kristian lo hlein ka hmu bawk a, chuvangin Mizoram kohhrante hian hmeichhia ordination kan pek ve a hun tawh a ni ka ti a, chu lam hawi lehkhabu pawh ka chhuah tawh nghe nghe a ni. Ani erawh chuan hmeichhia ordination chungchangah chuan a silent tlat thung. Vawikhat chu hmeichhia ordination chungchang ka titipui a, “Ordain ve chu a hun tawh asin maw,” tih vel chauhin a sawi a, min sawipui thui duh vak lo. Hemi issue pathum bikah hian chuan, independent interpretation neih lovin, a “Synod” reuh deuhin ka hmu a ni. Ka hmu sual pawh a ni mai thei. A dam laia he article a lo chhuak hman ta lo kha pawi ka ti hle. A awmna kohhran zirtirna, tihdanthin leh dinnate chu dik tiin tha a tih vangte pawh a ni mahna.

A chunga ka sawi takte ang khian, Pu Chuaua nen khan Pathian Thu hrilhfiah danah leh issue thenkhat kalpui (approach) duh danah te inan lohna neih mah ila, zirmi kan nih ve vena inhriatpui tawnin leh inzahpui tawnin, “I pawm dan a dik lo, i hmuh dan a dik lo, i hrilfiah dan a dik lo, i hriat dan a dik lo, i kalpui dan a dik lo, etc,” tiin inti hre  zawk leh thiam zawka inngai a, insawikhum kan ching lo. “I thlirna tlang atang chuan a dik ve thei tho a ni,” tiin khawvel kan thlir dan leh kan hmuh dan inan lohna leh Pathian Thu kan hrilfiah dan inan lohnate inhriatthiampuiin inzahsak tawn kan tum a ni.

Vawikhat chu, Pu Chuaua khan tihian min hrilh a: “Hmeichhe pakhatin tawng hriat loh hmangin min rawn bei chiam a, in chhungah lo lut lovin pawn atangin min rawn aukhum a, kei lah chuan tawng hriat loh chu a awmzia ka hre der si lova, a hnuahah chuan ka tawng hriat Mizo tawng ngeiin, ‘Mipa-in hmeichhia thawmhnaw a ha tur a ni lova, hmeichhia pawhin mipa thawmhnaw a ha tur a ni lo, tih Pathian Thu kalhin eng vangin nge nangni Pastorte berin hmeichhiaten mipa thawmhnaw hak a pawi loh thu in zirtir,’ tiin min lo aukhum ta a ni.” Keiin, “Chu tiang chu i lo zirtir reng a mi?” ka ti a. Anin hmeichhiate kekawr nen office kal tur a ni lo a, Biak Inah pawh inkhawm tur a ni lo tih lam thu leh hla len vel laiah khan a ni a, mipa hovin khawthlang lam incheina kan zui a thiang a nih chuan, hmeichhiate pawhin khawthlang lam incheina formal kekawr leh kawrchung tea an inchei ve chu eng vangin nge kan duh lo bik ang, tih lam hawi ka thuziak a lo duh lo hle a nih dawn kha maw,” tiin min chhang a ni. “I hlau em?” ka ti a, “Nang ni la i hlau ang em?” min ti a, nui erawh chu insum hram kan tum.

Vawikhat leh pawh, “Pu Laiu, kan rama thuhriltu tam takte hian Pathian Thu ril zirtirna lam ni lovin, mipuiten Haleluiah leh Amen an pek theihna tur lam hawi zawngin thu an sawi hlawm tawh a nih hi maw! Kan Pastor berte pawh thenkhat chuan thuhriltute tih dan an copy emaw tih thei tur dinhmunah kan awm tawh a nih hi maw  …” tiin kan titi honaah a sawi a. Ngaituahna a tithui duh hle. Thuhriltu pakhatin tur ineisiak tura a cho lai velah khan kan la inhmu lo a, inhmuh ila chuan, “Tur ei chu i ngam loh a nih maw?” tiin fiam ka tum a, “Nang pawhin i ngam bik lo ang” tiin min fiam let ka ring.

Ti hian Pu Chuaua ina Pathian Thu a kalpui (approach) dan, “CHUAUṬHUAMA THEOLOGY” (CHUAUṬHUAMISM) ka thlir dan leh ka hmuh dan chu a tlangkawm ta ila a tha awm e. Thu dik huaisen takin a tan ngam a, a tlangaupui ngam a ni. Amah kha midik leh thawkrim a nih tlat avangin thu dik sawi tur chuan kohhran leh sawrkar thuneitu (the power that be) pawh a hlau lo. Thu dik nia a hriatnaah chuan, a awmna kohhran pawl zirtirna (church dogma), tihdanthin (tradition) leh dinna (stand) te a inphuar tir ve lo. Rinawmna tel lo rinna chu rinna a ni lo tiin ka sawi thin a. Hei hi Pu Chuaua nunah a lang chiang a ni. Pathian Thu hrilhfiahna lamah chuan independent interpretation neiin zau deuhin hrilhfiah thin mah se, “liberal theologian” category-a dah erawh chu a nihna dik niin kei chuan ka hmu lo. A chhan chu, Pathian a hriatna leh a tihna nun, a rinawmna nun, a thawhrimna nun, a invawnfaina nun, a inthununna (discipline) nun leh a thianghlimna nun te enin conservative Christian tha a nihna a lang chiang a ni. Liberal theologian ni lovin, Pathian rinna nghet nei chunga hriatna zawng zeltu mithiam, faith seeking understanding theologian a ni. Cambridge University tradition zuia historical, literary leh theological approach-te hmang a, Pathian Thu zir zau leh zirh chian tum tlattu a ni a, a audience mi nawlpuite hriat thei tura sawi thiam leh ziak thiam Indigenous Christian theologian ropui a ni.

Ni e, ka thawhpui thin leh ka senior thian, Pu Chuau, a duhzawng dikna, rinawmna, thianghlimna, thawhrimna, rorelna dik leh hmangaihna te i tlangaupui thin leh i zirtir thin i Lalpa Pathian angchhungah thlamuang tak leh lawm takin chawl ang che. Enjoy Him, enjoy Him to the full. I nun rohlu leh i lehkhabu, article leh audio record rohlu i hnuchhiahte hi Lalpan a let 30, 60 leh 100-in tipung zel sela, kan ram leh kohhrante tan malsawmna leh hmasawnna ni zel rawh se.  Amen.

Pathian hnen ata finna

Pathian Hnen Ata Finna
(Excerpt)
– Rema Chhakchhuak

Timothy Keller-a lehkhabu 'The Way of Wisdom' ka chhiar nawn apiang hian a thu ka duh lai ka lo chhinchhiah vete ka theihnghilh hnem zia ka hre chhuak ziah mai. Thufingte bu-ah hian zir tur ka va ngah em! Thufingte bu-a finna tia a sawi ber hi Hebrai-ah chuan 'hokma' tih a ni e, tiin Keller hian a sawifiah a. 'Hokma' awmzia chu, thutlukna siam tur i hmachhawn mekah khan eng ber nge thlan tur nia, eng kawng nge zawh tur tih chiang takin a inziak chiah lo va. Chutiang huna thlan tur dik thlanga, thutlukna dik siam theihna chu Pathian thuin finna hokma a tih chu a ni. He finna hi Pathian nena nitin lendunna leh Thlarau Thianghlim chenchilhna atanga neih theih a ni.

Thufingah hian Pathian thu chhiara zawm nghal tûr a va tam em! Mahse, Thufing chauh ni lovin, Pathian thu zawng zawng hi ringa, awiha, zawm nghal turin Pathianin min ti a ni zawk. Pathian thu kan chhiar dan, hriatthiam dan leh zawm dan hi fimkhur leh uluk taka Thlarau Thianghlim râwn chunga kan inenfiah fo hi a tul hle mai. Tunlaiah mi thenkhatin thil an sawi duh dan leh tawngkam ka hriat ve fo chu, "Bible-in chutichuan a sawi naa, mahse, tunlai huna kan kohhran tan chuan..." tih ang te, "Isua'n ringtute inpumkhat turin min tawngtai sak tak naa; mahse, anni ho nen hi chuan..." tih ang chi te a ni fo mai. Mihring thu nge Pathian thu kan zawm dawn tih inngaihtuah chian a tul a ni.

Johana bung 17-ah Isuan a zirtirte leh anmahni avanga nakina ringtu lo ni zel turte tana a dil sakna chu "pumkhat an nih theihnan, keimahni ang bawk hian," tih a ni a. He bungah hian 'pumkhat' tih hi Isuan vawi nga lai a sawi hman a ni. Tunlai huna Zoram kohhrante kalphung han en hian inpumkhat chu sawi loh, kohhran anga thawhho pawh hi a der pawhin kan titha peih meuh tawh lo niin a lang a. Kohhran pawl dang reng reng chu unau leh thawhpui anga en aiin el leh er berah kan nei ta zel mai a, a va pawi vawng vawng em! Brazilian Baptist Pastor Nilson Fanini-an, “Inthenhranna hi ramhnuai hnathawh bulpui ber a ni” (separation is the main work of the devil) a tihte kha rilruah a lo lang thar leh thin a ni.

Jeriko panna kawnga khualzin, suamhmangten an sawisak hrep, thi chhâwnga let reng khan Mizo hnam dinhmun hi min ngaihtuah tir fo thin a. Zofate hi heng suamhmang hrang hrang – hlemhletna, hur sualna, zu leh ruihhlo hrang hrang leh sualna tûr hrang hrangten min suam a, min nghaisaa, thichhawngin kan let reng a ni. Chu hnam tlusawp mek chu Sawlam pawl kohhranin a rawn hmu a, ‘Kan kohhran mi a ni em; nausen baptisma a chang em, dân chhûng lut a ni em?’ tiin a en chiang a; a nih loh avangin a kal san ta mai a. Khilam kohhran mite an lo kal leh a, ‘Hnim phûm a ni em, Kifa pawl nge Apolova pawl?’ tiin a rawn en ve leh a; an pawl mi a nih loh avangin a kal san ve leh ta mai ni hian a lang a. Zofate min thenhrangtu berah Krista zuitu inti kohhran te kan tang ta tlat mai thin niin a lang a, a pawi ka ti tak zet a ni. Isuan ringtute pumkhat ni tura min tawngtai sakna hi a hlawhchham a ni ta mai lo’m ni?

Kohhran chu kan hriat angin rinna avanga Abrahama thlah, a roluahtu leh Thuthlung Thar 'Israel mipui pungkhawm ho', Pathianin khawvel ata a kohchhuah, ringtu inpawlkhawmhote, Krista taksa hi kan ni a. Krista taksaa thil thleng, hmuhnawm ber chu Thlarau Thianghlim chenchilhnaa ringtute inpawlhona hi a ni awm e. Tirhkohte Thiltih 2:42-a ringtu hmasa, kohhranhote thukhat vuaa, an neih zawng zawng intawma an khawsak hova, a inpawlhona koinonia kha Sap tawnga fellowship an tih chu a ni a, awmze thuk tak a nei a ni.

Mizoram pawna Mizo tlêm zawk awmna khawpui thenkhatah a lo awm hmasaten Zofa zawng zawngte huap tura Pathian biakna tur an buatsaih te hi an awm ve neuh neuh hlawm a. Thlarau Thianghim tanpuiin rilru hmun khat pua inpawlhona neia hlim taka an awm thute kan hre ve thin a. Mahse, mahni pawl/denomination tana thahnem ngaihna zawnah a hran a hraia mahni pawl bil te te inkhawmna neih duhna avangin then hranin an awm ta fo mai a (Eng Nge I Zawn?, p. 33). Chutianga then hran hnuah chuan Mizoram lamah inpumkhatna duh ber niawm takin, 'Tha taka kan thawhho theihna turin Church Council i din ang u' tiin hma te chu an han la leh lawi a, lem hi kan chang peih viau hlawm niin a lang! “Kohhran danga lawite hi kohhran dik tak, keimahni kohhranah hian lo lawi vek se aw,” tih rilru pu ran theuhin kan in en leh hlawm tho thin niin a lang. Kan Lalpa kha tunah a tisain kan zingah awm ta se, ‘Rûl thlahte u!” min tih ve hial a rinawm a ni.

Thufingah chuan mifing chhinchhiahna chu midangte thurawn ngaih thlak theihna leh a dik leh tha lai zawm theihna hi a ni tih kan hmu a. Mizo hnam, kohhran leh khawtlang nasa taka nghawng thei thil kan ngaihtuaha kan rel dawn a nih chuan Pathian rawn chungin mipuite mar dek a, a zau thei ang ber ngaihdan leh thurawn lak hi thil tul leh tha tak a ni. Solomona fapa Rehoboama pawh khan upate thurawn a la lovin, a thian leh rualpuite thurawn tha lo tak mai a zawm a, lal ata paihthlak a ni. Thufingte 11:14-a "Kaihruaitu tha an awm loh chuan mite an tlu thîn a, remruat thiam an tam chuan an him thîn," tia Mizo Bible-a kan chhiar hi NIV lamah chuan 'for lack of guidance a nation falls, but victory is won through many advisers' tiin an dah thung a. 'Hnam tlukchhiatna hi inkaihhruaina tha awm loh vang a ni a; thurawn petu tam takte avangin hnehna a lo thleng thin' tihna pawh a ni thei awm e.

"Rilru âtna chu thil pangngai reng tih nawn tih nawn hnua rah dang daih a chhuah beiseina hi a ni" tih thu hi Albert Einstein-a sawi kha a ni awm e. Hun kal tawha thil thleng, mawi leh mawi lo thleng pawh hian kan Bible-ah tarlan a ni a. Chungte chu tunlai huna ringtute inzirna tur a ni. Thufing pakhat chuan, 'Mitinin thil tihsual palh an nei theuh mai, mi âte chauhvin an tisual nawn leh kher thin' a ti a. Otto von Bismarck-a chuan kawng tha leh zual a hria a, "Mi âte chauh hi mahni thil tihsual atangin an inzir thin a. Mi fing chuan mite thil tih sual atangin a lo inzir zawk thin," tiin a sawi ve thung.

Kohhran chanchin kan en letin, Pope Leo X-in kum 1517-a sual ngaihdamna lehkha a hralhtir chiamna (sale of indulgences) chhan bul pui ber kha Rome khawpuia St. Peter's Basilica biak in sak thatna tura sum tuakna a ni ber mai a. Chutianga sual ngaihdamna an hralh chiam avang chuan Martin Luther-an 95 Theses ziakin a lo dodal a, Protestant Kohhran a lo piang ta tih kan hriat hi. Kan ram hausakna phu lova kohhran biak in leh infrastructure tih changtlun kan tumnaah hian Mizo ringtute hian kohhran hmasate chet dan zir chiang ila; chhiatna kawng an zawh chu zawh ve lo turin i fimkhur ang u.

Minimum support price hi

MINIMUM SUPPORT PRICE- Zairemthanga

India rama Lo neitute nasa takin an lo nuar tawh a, tunah pawh nawrh tumin Delhi lam an pan leh mek hlawm a. A chhan thenkhat zingah Minimum Support Price hi a lian ber zinga mi a ni. 

A awmzia chu Lo neitute hian an thil thar chhuahte kha market a that lai emaw, a that loh lai emaw pawh ni se, an hralhna rate kha a chhiat ve loh an duh a, chu chu Central sawrkarah na takin an nawr mek a ni. Central lam hian an ti hlawhtling hlei thei si lo a, a khát tawkin an innawr reng mai chu a nih hi. Lo neitute tana tha em em ni si, Sawrkar tan erawh pawm mai theih chi ni ve si lo a ni. A chhan chu market chhiat lai ber pawhin minimum rate siam sa anga an lei ngei ngei a ngai dawn si a, Sawrkarin sum tam tak a hloh dawn tlat a. 

Tuna Mizorama sawrkarna siamtu ZPM Party pawhin Campaign laiin thlai thar lei chungchangah Minimum Support Price an duang a, Lo neitute tan chuan thu lawmawm tâwp a tling. Tichuan, an sawrkar veleh thlai thar leina turin cheng Vaibelchhe za leh sawm(nuai sing khat leh sang khat) zet a dah nghal ta rêng a, hahipin a lawmawm kan tihzia kan sawi hlawm a ni. Mahse, tunlaiin hmuhphiah chingtute an mangang ta hle a, an hmuhphiah hralhna tur an neih mumal loh vangin. An beiseinaah chuan sawrkarin an intiamna angin minimum support price ang talin an leisak ang. Mahse, hralh lehchhawnna tur RR Associate te'n an lei leh hlei thei si lo a, mahni hralh theih dan dana hralh turin mipuite chu ngen an ni ta tawp mai a ni. 

Sawi mawitu leh party-a ruh tlatte chuan, 'a la hma mah mah sawisel nan' tihte, 'budget han pharh ve phawt se' tihte, 'kum khat tal han sawrkar ve phawt se kan sel dawn nia' tihte, 'SEDP pawh an sem theih bik loh kha' tihte chu an sawi dan a ni. Campaign laiin Budget pharh phawt tih thu sawi a awm lo a, sawrkar veleh 110cr dah nghal a ni a, hetah hian hmunphiah leina tur a tel ve lo a nih chuan thu hran ni rawh se. Kan lo sawi ve phak a awm lo. Budget pharh hunah hmunphiah bik hi an pharh tel dawn a nih pawhin an thu. Kan sawi phak a awm chuang lo. 

KA SAWI TUM BERAH LUT TAWH ANG. 
Minimum support price siam mai hi a thu chuan a har lo a, a tak ram erawh ngaihtuahna sen fe loh chuan a thleng mawh khawp. Keini ang State thawh chhuah nei lo, Chhiah khawn tlem ber State, State owned Revenue nei miah lo tan phei chuan MSP siam hi a la pawi thei ang tih keini âk zat hnih hnuai lam pawhin kan ngaihtuah thleng pha ve. Sawrkar duh hrim hrimna avangin State thenkhatah Congress Party chuan Old Pension Scheme an kalpui leh hmiah a, Reserve Bank of India pawhin na takin a sawisel a ni. Mahse, sawrkar an duh miau si a, an ti lui ta tho a. Chutiang chu kan ni ve mai em ni aw tiin a ngaihtuah theih. 

Chuvangin, a dikah chuan sawrkar hi thlawp tlat ila, dik lo leh fel lo ni-a langah erawh thlawp lui tlat loin sel ngam ila, do ngam bawk ila, sawrkar pawh a kal ngil zawt zawt thei zawk ang. Party ruih chilh lutuk avanga Uih pawh uih lo, Uih lo pawh uih tih tlatna nun hi kan paih a ngai. Hmunphiah chungchangah pawh thenkhat chuan a chunga kan sawi ang khian 'Budget te pharh ve phawt se/Kumte han liam ve phawt se' kan ti lui hram hram a. Mahse, hmunphiah zawkin Budget pharh hun a nghak thei lo a, kum khat tal liam hun pawh a nghak thei bawk hek lo. Chu chu hmunphiah chingtute kan hriatpui a ngai. Sawrkar/ZPM in 'a leitu turte'n an lei that dawn chuan' an tih miau loh avangin sawrkar hi a demawmna lai a awm tlat bawk a ni. 

KAN ZAWH LOH TUR TIAM FO HI POLITICIAN ZAWNG ZAWNG HIAN SIM RAWH SE.

Dilzawlah motor lut ve ta

Dt 15, February 2024 khan Dilzawl khua,Mamit District, kum1960 vela lo ding ve tan tawh leh Motor la luh miah lohna khuaah JCB a lut ve ta rup mai. He khua hi Dapchhuah aṭanga Tut lui mawng lam zawh zelin km 12 vel laia hla a awm niin, Motor  eng chi mah a la lut thleng lova, tunah hian a vawi khatna a tan motor 407 chin lut thei turin Teak la turte zar zovin kawng hi laih thlen a ni ta a , a bik takin he JCB leh operator chungah hian Dilzawl khawtlang an lawm hle a. Hetianga  motor luh theihna khua an lo nih ve tak avang hian an tan chuan khawvel thar a ni a, a duh apiangte zin turin an sawm nghal bawk a ni.
Published from Blogger Prime Android App

JCB hi MZ 01 Q 1338 a ni a, Operator hi Rosangliana Tuikual a ni e.

sunhlu bih chianna

SUNHLU CHANCHIN BIHCHIANG ANG AW....
Lalnunmawia Pachuau

SUNHLU (EMBLICA OFFICINALIS or AMLA)

SUNHLU chanchin hi a tha zawng hlirin kan hria a, kan pi leh pu te pawh khan a that lohna lam rêng reng an sawi lang ngai lo. ‘Sunhlu pum khat leh artui pum thum a inhen’ tiin a thatzia chu an lo tehkhin nasa ve hle thin. An thiam dan ang angin an lo sãwngbawl kual ve thin a, a rah chu chhum hminin chini nen an lo um thin a, damdawi atan te an lo hmang nasa ve hle tawh thin. An umsa te chu phoro lehin an dahtha a, kamram atan leh thenrual te nen an lo ei ho dar dar thin a, an nitin nunah hmun pawimawh tak a lo chang ve reng thin a, a hming hre lo hi an awm ngai lo. Thei hming rau rauah chuan an vawrh lar pawl ber niin hla te pawh an phuah chhan hial a ni. Sunhlu hi a rah chauh lo pawh a kûng pil, a zung leh hnah thleng hian damdawiah an lo hmang nasa hle thin a, ha nawhfai nan te an lo hmang a, thaw rimchhia tihreh nan te pawh an lo hmang fo thin a ni.
 
Mizoram hi a that duhna hmun tak a ni a, kan enkawl loh hian ram hnuaiah a rah kûr lék luk mai a, a rah chu lawh lohvin a tla ral leh mai mai thin. A thatna leh tangkaina kan hriat hma hian a boral zo ang tih te pawh a hlauhawm hle mai. Lo neia eizawng zofa te chuan a kung te kan kit a, kan hal ral dur dur a, a lo puitlin leh hun chhung chu thangkhat lian zet nghah a ngai leh thin. Kan hnam la naupan lutuk vang hian kan hnam rohlu, Pathianin min pek ram hmul damdawi chi hrang tam tak te chu kan timang nasa tawh hle mai a. Chung zinga damdawi tha lawt lak Sunhlu pawh hi kan timang chho mek a nih hi.
 
Sunhlu hi hnam fing hmasa te chuan tihtak zeta zirchiangin damdawi atan te an lo hmang nasa hle tawh a, kum zabi pakhatna (Ist Century) daih tawhah khan a sawngbawl dan leh damdawi atana hman dan chu Sanskrit tawnga hrilhfiahin an lo puangzar daih tawh a, Arabic, Iragi, Tibetan  leh Egyptian tawnga hrilhfiahna record te chu hmuh theihin a awm tawh bawk. Sidha (India), Ayurvedic leh Unani system-a damdawia an hman dan te chu kum sang hnih liamta te khan hmuh theihin a lo awm daih tawh a ni. Hnamfing hmasa, Aigupta te, Greek leh Arabs te ho kha khawvel damdawi thiam hmasa te an ni a, khawvela thlil nung, thing leh hnim tualto atang hian dam dawi tha tak tak lo siam chhuakin natna khirhkhan pui pui an lo tidam tawh thin. Tun thleng hian khatianga damdawi thiamna kha hnam thenkhat chuan an la chhunzawm a, India ram ngeiah pawh hian an la uar hle a ni. Chung an damdawi siamna atana an hmanraw pawimawh ber mai Sunhlu hi zirchian tham a ni a, tunlai kan natna khirh tak tak, Mizote pawh nasa taka min suattu, Cancer te, zunthlum leh T.B te hi sunhlu hian a lo veng thei hle a ni tih hi Scientist te chuan an finfiah chho mek  a ni.
 
Hetiang khawpa rohlu, kan rama tha duh em em, khuanu malsawmna kan dawn hi kan enkawl thiam a hun ta hle mai. He thei rangkachak chanchin hi i han bihchiang teh ang:

Mizoin Sunhlu kan tih hi Indian Origin tiin khawvel chuan a puang a, India ram pum, khawi hmunah pawh a tha em em a ni. Sea level atanga 200 meters atanga 2000 meters inkarah hian a awm thei a, kan thenawm ram Myanmar ram te, Thailand te, China te, Middle East thlengin a hming hi an lo chawi lar hle a ni. Botany zirna lamah chuan Medium Size tree tiin a kung lenzawng hi an dah a, a san zawng pawh hi meters 8 atanga meters  18 inkar hi a ni tlang pui a, a sang thei vak lo a, a lian thei vak lo bawk a ni. A rah hi a hring a, a hmin hi chuan a eng lam hi a pawl lek lek thin a, favangah hian seng a hun tan a Krismass leh kumthar January thla thleng hian Mizoramah chuan a la seng theih a ni. India ram hmun tam takah chuan a hmunpui te siamin eizawnna atan an lo hmang nasa hle thin a, thei rangkachakah an lo chantir nasa hle tawh a ni.
 

hming ringawt pawh hi chihrang tam tak a nei a, chung te chu lo tarlang i la:

Scientific Name : Emblica Officinalis
Family : Euphorbiaceae
English : Emblicmyrobalan, Indian Gooseberry
Common Name : Gooseberry, Phyllanthus Emblica, Emblica, Indian Gooseberry, Amla, Amalaki, Emblic Myrobalan, Nelli, Amalakam, Sriphalam, Gebrau chilicher, Amlabaum, Ziphiyu-si, Shabju, Amlaj, Amulch, Toppineli, Ngop, An moLe, Yeowkan Tse etc. Sunhlu hi Ayurvedic damdawi lar tak, Triphala, Hyponidd, Kalpaamruthaa leh Chyavanprash te siamna hmanraw pawimawh ber a ni bawk.
Part Used : Fruit

Hnam hrang hrangin a hming an koh dan hi lo tar lang bawk teh ang;
Sanskrit - amalika, 
Hindi - aamla
Marathi - aavalaa
Konkani - avaalo
Nepali - amala
Bengali - amloki
Assamese - amlakhi
Odiya - aanlla
Punjab - olay
Malayalam - nellikka
Manipuri - heikru
Khasi - sohmylleng
Telegu - usiri
Tamil& Kanada - nellikai
Arabic - haliilaj
Lao - mak kham bom
Thai - ma kham pom
Chinese - anmole
Tibetan - akyu ru ra
Myanmar - zee phyu thee
 
Hetiang khawpa a sakhming an lo chawi lâr, natna khirh tak tak tihdamna damdawi atana an lo hman Sunhlu hi he Zoramah hian a tha duh hluah hluah hle mai a, ram palailéngah a kur duam duam a, mahse a tangkaina kan la hre ve si lo. Hnam upa leh fing hmasa zawk te chuan sumah chantirin thei rangkachakah an chantir chho mek a ni tawh si a. Hetiang taka thei hrisel hi hriselna atan an lo hmang nasa hle a, damdawi chitinréng atan an lo hmanna te hi zau zawk a zirchiana research beih hial chi a ni a, he kan Zoram sawrkar ngei pawh hian sunhlu thatzia hi mipui hnenah zirtirna pe uar sauh sauh se la a duhawm hle mai. Nakinah chuan kan hnam rohlu, kan lunghlu tha mi a la ni dawn si a. Hnamfing leh scientist te hian sunhlu hi damdawi atan engtiang takin nge an lo zirchian i lo tarlang teh ang.
 
Scientist ten Reseach neia an lo zir chianna:

Nagasaki University-a Scientist te chuan sunhlu hi pumpui cancer te, vun cancer leh chhûl cancer thlenga veng theitu a nihzia an hmuchhuak tawh a. (Biol pharm Bull-2004 Feb 27(1): 251-5). Biochemistry Division, National Institute of Nutrition, Hyderabad Scientist te chuan Sunhlu hian aldose reductase hnathawh tur chu a lo block tlat thei a ni tih an hmu chhuak a, hei hian a kawh ber chu zunthlum(diabetis) vanga mit lo pual tur hi a lo venghim thei a ni (Mol Vis. 2004 Mar 12; 10 : 148-54)
 
Scientist te hian experiment atang hian an lo zirchiang hle thin a, mihring taksa hnathawh anga an hman ber sazu leh chaichimah te hian an lo test fo thin. He sunhlu thatzia pawh hi hetiang atanga an lo hmuhchhuah leh finfiah hi a ni ber thin. Sunhlu hian Radiation zungzamin mihring taksaa natna thlena a tihbuai theihna lak ata lo ven theihzia an zir chhuak bawk a.(Integr Cancer Ther. 2009) Vun tan damdawi thatak a nihzia chu atakin an lo zirchhuak tawh bawk. Vun chuar tur a ven theihzia te, mihring kum upa lamah pawh a lan naupang tir reng theih dan te thlengin an lo finfiah bawk a ni.(J Cosmet Sci 2009) Hei bakah hian chaichim bawk atangin experiment hi an nei leh a, chutah chuan drugs leh ruih theih vanga chithlah chhawnnaa harsatna lak ata Sunhluin a ven theihzia hi an hmuchhuak bawk a ni.(Acta Pol Pharm. 2009) 

Sunhlu atang hian Ayurvedic damdawi an lo siam nasa hle tawh a, heng Amla, Triphala leh Hyponidd te hi a lar zual te chu a ni. Experiment an lo neihna tam tak hi rannung leh ramsaah te a ni tlangpui thin. Sazupuiah te, chaichimah te experiment hi an lo nei tawh thin a, heta tanga an hmuh chhuah chu thei atanga Flavanoid lak chhuah hian thisena cholesterol hnathawh a tihniam thei  a ni. Sunhlu juice hian sazu pûla thi mai tur chu a chhanhim bawk a ni.
 
 Taksaa metal tam tak carninogens (arsenic, chromium, nickel) ang te hi sunhlu hian a tihniam thei a, chromosomal aberrations cell thi tawh taksaa la chambang te, thling chhunga micronuclei te a titlemin cell damkhawchhuah theihna chance tamtak a siam sak a, a pui nasa hle bawk a ni. Hei mai bakah chaichim atanga an experiment-a an hmuh chhuah lehah chuan radiation atanga natna lakah chaichim hi a venghim thei a, radiation natna lak ata thih thutna atangin ni 30 laia rei a nunna a pawhsei bakah damkhawchhuah theihna chance a siam sak bawk a ni.

 Chaichim atang bawka an experiment hmuhchhuahah hian sunhlu, a rah ni lo, a zung atanga alchohol lakchhuah hian rul tûr hnathawh hi a lo dang thei tih an hmuchhak bawk. Ni 15 chhunga sazua experiment an neihnaah pawh hian Sunhlu atanga Ayurvedic damdawi Triphala chu an pe a, hei hian neurophil function a tipung a, ruhseh natna (cortisone) nasa takin a titlem bawk a ni. Zirchianna pakhata a lan danin mit damdawi atan pawh an hmang a, mit vanga khawhmuh that theih lohna tih dam theihna a nih thlengin an lo finfiah tawh bawk.

Mihring puitling kum 35-55 inkar a experiment an neihnaah hian ni 28 chhungin taksa a cholesterol level chu sunhlu hian nasa taka a tih hniam dan an hmuchhuak bawk a ni. Sazu-a an experiment-ah hian blood sugar a tih hniam theihzia an hmuchuak bawk a, hetah hian sunhlu lâwng tawp aiin Sunhlu atanga damdawi an siam Triphala leh Hyponidd te nena chawhpawlh hian hna a thawk chak zawk tih an hmuchhuak a, ni 20 chhung sazu hi sunhlu atanga siam damdawi an eitirnaa an hmuhchhuah tâk ber chu a taksaa serum creatinine chu tihniamin serum albumin chu a siam pung nasa hle tih hmuh chhuah a ni
 
Vitamin C leh polyphenols a pai tam mai bakah hian antioxidant a pai tha em em a ni tih hi an finfiah chiang hle tawh bawk. He an finfiahna hi Thai medicinal plants atangin a ni a, plants chi hrang panga te chu antioxidant atan hian an chak tha tawk hle tih an hmuchuak a, chung te chu; Amla Phyllanthus emblica, Terminalia chebula, Morinda citrifolia, Kaempferia parviflora leh Houttuynia cordata te an ni a, heng zingah hian Amla( Sunhlu) hi a tha ber a, a thawk chak ber a ni tih an hmuchhuak a ni. He mi an zirchianna atang hian Sunhlu hian zunthlum natna lam thleng hian tihdam theihna damdawi a pai a ni (Med Chem. 2009). 
 
Zirchianna dang  lehah pawh antioxidant atana a thatzia hi an lo hmuchhuak chiang hle a ni (Phytother Res. 2009. Poltanov EA, Shikov AN, Dorman HJ, Pozharitskaya ON, Tikhonov VP, Hiltunen R. Open joint Stock company ‘Diod’ , Moscow, Russia)
 

Sunhlu hian taksa tana damdawi tha a pai dan hi a namai lo hle a, taksa ralvengtu tan a pawimawhzia hi hriain Scientist te pawh hian theihtawp chhuahin research an lo nei tawh thin a ni. Taksa tana tha chuangchuang tak nutrients hi a pai hnem em em a, Vitamin C, minerals leh amino acids te hi a pai tam hle a ni. Glutamic acids 29.6%, proline 14.6%, aspartic acid 8.1%, alanine 5.4%, leh lysine 5.3%  te hi amino acid a pai te chu a ni. A rah phoro hian gallic acid 1.32%, tannin, gum 13.75%, albumin 13.08%, crude cellulose 17. 08%; mineral matter 4.12%  leh moisture 3.83% hi a pai bawk a ni. Hemi bakah hian chromium 2.5 ppm, zinc 4ppm, leh copper 3 ppm te hi a pai tel bawk.
 
A chemical contents lamah chuan apigenin, gallic acid, ellgic acid, chebulinic acid, quercetin, chebulagic acid, corilagin, isostrictiniin, methyl gallate leh luteolin te hi a pai a. Phyllaemblicin B, emblicanin A (37%) emblicacin B (33%), punigluconin (12%) leh pedunculagin te a pai bawk a ni.

Tumor cells (lymphoma leh mammary carcinoma) hnathawh hi a lo dolet thei hle  a ni tih  chaichim a tanga an experiment atang hian an zirchhuak bawk a, natural killers cells kan tih, heng taksa ralvengtu te hi nasa takin a siam pung a an damkhawchhuah theihnan nasa takin a pui bawk a ni tih an hmuchhuak bawk.
 
Sunhlu hi nachhawkna atan te pawh a thatzia an lo hmuchhuak bawk a, damdawi chitin reng siamna atan an zirchianna an lo nei nasa hle tawh thin.  Sunhlu atanga alcohol leh a tui lakchhuah chu chaichimah experiment neiin nachhawkna, aspirine aia a nêp bik lohzia an hmu chhuah bawk. Tin, taksa chhunga natna hrik te tak te te, microbial te chu a do let thei a ni tih an hmuchhuak bawk a, sunhlu tui hian dermatophytes leh pathogens, mihring taksa natna ril tak thleng hian a chhawk zangkhaiin chu natna thlentu te chu a lo do let thei a, mahse, antibiotic hnathawh dan tak tak nen chuan khaikhinna an la neih chiah loh thu an puangchhuak bawk

A thatna tam tak te chu:

Sunhlu hi Indian Gooseberry tia hriat lar niin damdawi atan a thatzia leh natna khirh tak tak tidamtu a nihzia hi an lo finfiah nasa hle tawh thin. Vaitamin C hi a pai hnem hle mai. Antioxidant, immunomodulatory, antistress atana damdawi thatak a nihzia an lo hmuchhuak tawh a. Vun leh sam tan damdawi tha a nihzia an lo hmu chhuak tawh bawk a ni. Vitamin C a pai tam bakah hian minerals le vitamins tamna chi calcium, phosphorus, Iron, Carotene, Carbohydrate, Thiamine, riboflamin te a pai bawk a ni.
 
Hetiang taka khuanu thilthawn pêk, mihring tana damdawi tha lutuk inphum rûkna hi a thatzia an lo zirchhuak nasa tawh khawp mai. Sunhlu hi Pitta desease tidamtu tha lutuk a nihna hi an hmuchhuak bawk a, treatment chi hrang hrang atan an hmang tangkai hle a, an hmanna lar tak tak te chu: urinary conditions, biliousness, anemia, bleeding, constipation, colitis leh convalescence atan te hian an hmang tangkai hle a ni. Heng bakah hian  diabetes, cough, gout, grastitris, hemorrhoids, hepatitis, liver weakness, stress reliever, palpitation, osteoporosis, wekness in the spleen,  tissue deficiency leh vertigo lam natnaah te hian sunhlu hi an lo hmang tangkai hle mai a. Ruh lampang a siam thar a, thisen a tithianghlim a, cells leh tissue te thlengin a siam thar thin.  Thisen, Red blood hi a tipung a blood sugar a tihniam a, thaw rimchhia a tifai thei bawk a ni. 

Hei mai a la ni lo, rilru chakna a pe thei a pumna a tidam theia, vûng a ti dam thei a, hahni a a veng him tha hle bawk a ni. A tangkaina dang tamtak hi an hmu chhuak bawk a, ha a tichak a, ril a tifai a, khawhmuh a tifiah a, rulhût a veng bawk a, mit leh thin vûng tur a venghim thei bawk a, pumpui ulcers te, zunkawng natna leh internal bleeding thlengin a venghim thei a ni tih hi mithiam ten an hmuchhuak tawh a ni.
 

Vitamin C a pai tam mai piah lamah hian minerals leh amino acids hi a pai tha hle a, thei to tak Apple nen pawh hian khaikhinin Apple hian a khan lo chiang hle a ni. Minerals leh amino acids hi a pai tam zawk hle mai a, glutamic acid, asparcratic acid , proline, lysine leh alanine te hi amino acids niin heng hi sunhluah hian a awmkim vek a ni. A phoro nuaisawmah hian Gallic acid , tannin, sugar, gum, albumin, crude cellulose, mineral matter te a pai tha hle bawk a, he thei hrisel tak hian chromium, zinc leh copper hi a pai bawk a, mihring tana damdawi tha chitin reng hi a pumbilh vek emaw tih mawi tur a ni.
 
Sunhlu thatna leh damdawi atana an hman na langsar deuh deuh te chu:
· Taksa a ti chak reng a, a ti naupang thar leh thin.
· Pumpuia acid hnathawh chu a balance tawkin a lo siamrem a, a lo pui thin
· Chaw paitawihna kawngah a pui nasa hle a ni.
· Antioxidant- premature aging hi a veng tha hle bawk.
· Thawkna lama harsatna nei tan a tha em em bawk a, hetiang natna lamah hian taksa a veng tha hle a ni.
· Chuap hnathawh a tanpui nasa hle a, a tichak thar reng thin.
· Sunhlu hian brain function, thluak hnathawh hi a pui nasa hle a, a tichak reng thin.
· Immune system a tichak a
· Rilru a tiharh thar reng a, fîmtakin a awmtir thin.
· Tuihri, santen leh kawthalo thlengin damdawi atan hman a ni bawk
· Vitamin C tlakchham vànga natna a vengin a tidam thei bawk a.
· Vun natna (Skin disorder) a veng a, kum upat vanga vun chuar tur a veng tha hle a ni
· Khawhmuh fiah lo (Eye disorder) a vêng a, a chhanhim thei bawk.
· Upat vanga sam tuak tur leh sam tla tur chenin a venghim tha hle a ni.

Sunhlu, Indian Gooseberry hi Indian Doctors ho te chuan an lo hmang tangkai hle tawh thin a, natna benvawnah te, blood sugar control-na atan te an lo hmang nasa hle thin a ni. Ayurvedic doctors ho te hian sunhlu hi an hman rim ber pawl a mi a ni. Vitamic C hi a pai sang lawt lak vang hian taksa  a natna hrik dotu kan cell pawimawh tak mai hi a tichak a, taksa chhungril natna, heng pumpui ulcers ang chi ven nan te, zunthlum ven nan te, hriatrengna a thatna tur leh taksaa vûng te thlengin a venghim tha hle thin tih hi an hmuchhuak tawh a, a tamzawk hi research an la bei chhunzawm mek a ni. 
 
Ayurvedic damdawi atana an siam nasatzia leh an hmanraw tha ber pawl a mi a nih chu kan sawi tawh a, a thatzia atakin an lo finfiah tawh a, hetiang taka damdawi tha a chantir theih hi zirchian a, research te neih ve hi a chakawm tak zet thin. An hmanna langsar deuh deuh te chu pitta desease-ah te, rasayana (rejuvenative), taksa tinaupang thar leh a ti chakrengtu a tan te, pumpuiin chaw a lo paitawih theihna tura tanpuitu (dipanapachana) atan te, Constipation (anuloma) kan tih, heng pum chiang lo, êk khal, êk theih lohna leh mumal lo taka êk hunbia harsatna chhawk zãngkhaitu leh tihziaawmna atan te an lo hmang bawk a, khawsik nachhawkna (jvaraghna) atan te an hmang nasa hle a. 

Thisen thlifimtu leh tithianghlimtu, purify the blood (raktaprasadana) atan te, âwmna ,cough (kasahara) chhawk zangkhaitu atan te, ashma(svasahara) tihziaawm nan te, rilru tihchakna (hardaya) atan te, mit damdawi (chakshushya) atan te, sam than duahna leh thatna (romasanjana) atan te, taksa tithathoa ngaihtuahna tithartu (jivaniya) atan leh ngaihtuahna fing intellectual (medhya) thlengin sunhlu atanga Ayurvedic damdawi siam hian hna a lo thawk thin a ni.
 
Ayurvedic damdawi hi hmanalai damdawi lam thiam te khan an tuipuiin an lo thiam hlawm hle mai a, ramhmul damdawi niin side effect a nei lo a, a bikin sunhlu atanga siam rasayana an tih phei hi chu an lo chawi lar hle mai a, a hmingah pawh Chyawanprash an ti a. He damdawi hi hnim chi hrang hrang 43 nena sawngbawl kual a ni a, hei bakah hian sesame oil, butter, sugar cane juice, leh honey (khawizu) te nena chawhpawlh in taksa tichak thar renga tinaupang thar rengtu damdawi hi an lo siamchhuak tawh bawk.
 
South India lamah chuan a pickle te an siam a, Mizoin kan ei dan, chi tlém nen hian an ei nasa hle bawk. Hetianga ei hi a vitamin paih loh theih dan ber a ni a, eidan tha ber pawla ngaih a ni bawk. Andra Pradesh-ah chuan thlai chidang nena chawhpawlhin chawhmeh atan te an hmang a, North India lamah chuan chini tuiah rei tawk tak chiahin chaweikhama digestion atan an lo hmang thin bawk a ni.
 
Hei mai piah lamah inks a tan te,  shampoos leh hair oils thlenga a thatzia hi an lo hrechiang em em a, sam a ti faiin a ti mawi a, a tuak tur a veng a, vun leh tisa thlenga damdawi atan a thatzia hi an lo hmuchhuak chho zel a ni. Sunhlu hi powder siam nan thlengin an lo hmang tawh a, he powder hi a sen-uk niin oak leh cranberries thing nena chawh pawlha siam a ni. 
 
He powder hian vun a ti mar thain a tihrisel hle a, tui lum nena sawh diaka hmai vuna nuai tur a ni. Minute 15 vel an hmang tlang pui thin. He mi bakah hian sam henna leh dye nan an hmang nasa hle bawk a ni.
 
He malsawmna thing, Pathianin kan rama tha duh em em min pek hi a hman dan kan la thiam loh lai hian Middle East lamah chuan Ayurvedic medicine atan kum sang chuang fe an lo hmang reng tawh a, a thatzia an hriatchian êm vangin tun thlengin an la hmang chhunzawm zel a ni. 
 
Mizoram ngeiah pawh hian a thatna chu kan hre chho ve telh telh mai a, damdawi atan kan  thiam ang angin kan hmang ve thin a, kan dengsawm a, kan chhum hmin a, chini nen kan um thin a, kan thiam nga tawk tawkin kan sawngbawl kual ve nasa hle thin. Tunhnaiah hian a thatzia kan hre chho tan ve tawh a, kan hnam rohlu, thing rangkachaka chantir theih dan hi a awm a ni tih kan hre thar chho tan tawh a, vitamin C a pai tamzia te chu kan hre tlanglawn hle tawh a ni. 

Sunhlu hian vitamin C a ngah êm êm a, sunhlu 100 gm hian vitamin C 600
gm a pai thei a ni. Mihring hian nitin vitamin C 75 gm kan mamawh a, chutiang a nih
chuan sunhlu pum 3 hian kan nitin vitamin C mamawh a phuhruk tihna a ni. Sunhlu
pumkhat leh balhla pum 16-a vitamin C pai a inzât a, serthlum pumthum nen pawh an
vitamin C pai a intluk bawk a ni.

Sunhlu hmandan ṭha ber chu a tui sawr a in hi a ni a, Kàlná, thin ṭhalo, mit chaklo,
thazam chaklo leh thisen sângah te a \hahle a sawi a ni. Kan taksa a, natna vengtu tih chak nan, Sunhlu leh serthlum lam chi ei tam a pawimawh hle a ni.  
 
A hman tangkai dan:
Sunhlu thatzia chu kan sawirualin a hmandan chi hrang hrang a awm bawk a, helai tual chhunga kan lo hman theih mai a nih vangin kan hriat a tan a pawi mawh hle mai. Zirchiang i la, kan hmang nghal thei reng a ni. A hman dan chi hrang hrang te chu i lo tarlang teh ang:

1) Chhûl chaklo/Chhûl nâ :- A rah densawm tui pawlh, saidawium (pava 3 dawng) khatah savawm mît sunhlu mu tia vel pawlhin nitin vawi 2 vêl antui hawpna fian hnih vêl zêlin ei sela a tha.

2) Chuap ro :- A rah den sawm tui tlêm chawhpawlhin, a tui chu thlit a, nitin chaw ei thirfian (tablespoon) khat zêlin vawi thum in tur a ni.
 
3) Santên:- A kung pil densawm tuiin tur a ni a, a rah densawm tuisàwr leh Serte tuisàwr in tir a tha.

4) Sakawrekhrik natna tenau (Tetanus) :- A kûng pil densawm chu tetanus a veina chhan pân/pem laiah chuan bela tuam hnan tur a ni. Hei mai bakah a tuisàwr intîr bawk tur a ni.

5) Hnamsai:- Thil engemaw ei ngeih loh (ei huat) avanga taksa thak leh bawl-vual (Hnamsai) tan sunhlu den ei bawrh bawrh mai a tha a ni.

6) Mîtliam (Jaundice) :- A rah den sawm tuisàwr thirfiante (teaspoon) khat leh khawizu (honey) fir thirfiante hnih pawlh nitin vawi 3 ei a tha. A rah hmanga sak ‘zu’ pawh mîtliam tan chuan a tha.

7) Lung tha lo (Heart ailment):- (a) Thisen sáng leh lungphu thalo tan a rah hring 8 atanga 10  vel nitin ei ziah a tha.
(b)  Lung that lohna nei tan a rah densawm tuisàwr thirfiante hnih leh bawnghnute gram 250 (pava) chawhpawlh nitin vawi 2 ei tur a ni.

8) Khuh (Cough) :- (a) A rah densawm tuisàwr thirfiante 1 leh khawizu fîr thirfiante chanve chawhpawlh nikhatah vawi 3 ei a tha.
(b) A rah den sawm leh Bawrai (Kawllsunhlu) mu den sawm inzata chawhpawlh, chini emaw Khawizu emaw nen ei tur a ni a, a rah hmanga siam ‘zu’ pawh a tha bawk a ni.

9) Mawngmirh (Thread-worm) :- A rah den sawm tuisâwr thirfiante 4 zêlin nitin vawi 3 chawlhkar khat chhung vêl ei chuan a dam mai.

10) Pumpui nâ:- 
 (a) Sunhlu pil leh a rah den pawlh tui in tur a ni.
 (b) Sunhlu den ei tam tur a ni a, a rah loh lai pawhin a pil densawm ei mai tur a ni.

11) Thawpik, Awmpik (Bronchial asthma) :- A zung den sawm tuisawr thirfiante 2 zelin nitin vawithum ei/in a tha.

12) Thisen tlem/dawldang (Anaemia) :- Hetiang a hnuaia mi ang chawhpawlh in hi thisen tlachham tan chuan a tha hle:
 (i) Sunhlu rah, tuisik tlêm nena den sawm tuisàwr, no chanve (1/2)
 (ii) Chini – thirfiante 2.
 (iii) Tuisik no chanve chanve leh (1/4) 
 He’ng chithum te hi chawhpawlha in tur a ni.

13) Ka chhung natna :- A hnah hring, tui no thuma chhum no 1 a nih thlengin chhuang kang ila, chu chu hmuamtir ila, lei leh kâ, lei khì leh hahni thîin a ngeih hle  a ni.

14) Kãng :- Mei kan leh tuisa kanah a hnah kan ro tihsawm/tihdip phul ila a ngeih hle bawk.

15) Mitna/Mit thak / Mit vûng (eye problem/complaints) :- A mu den sawm chhum tuiin mit chu sil ila a tha hle a ni.

16) Thisen hniam (low blood pressure) :- Sunhlu rah chhum so phawt hnuah dah dàiin a mû chu paih vek tur a ni. Chutah dawidim (chawl) phulin zu anga bilh/ um tur a ni. A thawh hnuah a tui chu no ½ vêl zêlin a khât tawkin nitin vawi 3 intur a ni. Tin, chhùm kher lovin a ngai ngaia den sawma a mu paiha bilh mai pawh a tha thova; mahse dawidim erawh a ngai tam deuh a ni. (A eidan chungchangah hian thenkhat chuan nikhatah no 1 (khat) –in vawi 1 eiin an thatpui tho; Vai damdawi anga bi inthliah sak tak tak hleih theih pawh a ni lo a ni)

17) Taksa chakna (tonic) :- Kum upat leh a chhan dang eng emaw avanga chak tawk lo tan Sunhlu hi chakna damdawi tha tak a ni. 

18) Irhfiak :- Irhfiak reh theilo atan te hian a lo tha khawp mai a, a rah hring tha tak     
mai densawma a tui in tur a ni a, a phak a piang a tha. Hetah hian a rah ai mah hian a kung pil thela a densawm tuiin hi a tha êm êm a, irhfiak  damdawi atan a tha hle a ni
 
Sunhlu pum 10 (sawm) emaw vêl hi deng sawmin, chu chu novah tui tam vak lo nen chawhpawlhin chaw ei apiangin chawmin chawhmehah hmang tel ziah thei ila, taksa tan damdawi tha tak a ni. Tin, taksaa natna chi hrang hrang lo awm thei tur pawh a vêng a ni. Sunhluah hian taksa tana mamawh chi hrang hrang tam tak a awm a. Vitamin ‘C’ tlakchham avanga that lohna hrang hrang awm thei (tha-zawi, ha ngêt leh hahni thi, etc.) tân te, pumpui chak lo êk khal, zun lama buaina nei, leh thi chhuak dan nân te a tha hle a ni. Chakna damdawi (tonic) a ni hrim hrim a, engtianga eipawh hian damdawi tha lutuk a ni tawp mai a, a hring emaw, a ro emaw, a um emaw, engtiang pawhin sãwngbàwl ila taksa tana damdawi tha chungchuang tak a ni reng a ni. 

A lâwnga ei hrim hrim pawh hian thei hrisel tak a nihzia a hriat a, a fresh em em a, a rim a thiang vâk mai a, a hrisel tih hi a hriat ngawih ngawih a ni. Kan ei thin dan, a hela ei a, chi tlem nena ei hian a vitamin pai hi a bo lo ber a ni. Thil chi hrang hranga sawngbawl kual atan a thatzia chu hnamfing leh upa te hian an lo hrechiangin an lo hmang tangkai tawh hle a ni.
 
Hetianga hnam fing leh damdawi thiam hmasa ten nasa taka damna an lo chan theihna thei rangkachak, a rah mai pawh ni lo, a zung leh a pil, a hnah thlenga damdawi atana an lo hman hi he kan Chhawrpial runah hian a tha duh hle a, Pathianin malsawmnain min vûr a, kan enkawl lohvin ramdaiah an rah kûr nguai nguai a, a rah chu zuva leh ramsa te, sulrûl leh tuiêk ten an eichhiata ral mai mai hi a uihawm takzet a ni. Hnam fing te chuan damdawi tha chungchuang atan an siam chhuak si a. Hei mai piah lamah kan ramah hian damdawi atana tha tak tak, la hmuhchhuah si loh hi Pathian hian a dah teuh a, mahse a hlutna kan haichhhuah thiam loh vang hian a kangral duai duai reng a, a va uih awm thin tak em.
 
Ram hmangaihna hi Politics atang ringawt hian a ni lo, kan ram chhunga thilnung chitin réng, thing leh hnim, ramsa thleng hian kan humhalh thiam a pawimawh tawh hle mai. Tuna tanga kan humhalh lo a nih chuan kan harhchhuah hunah meuh chuan phengphehlepa khua a tlai zo tawh ang. Mi ram te chuan an ram leh hnam hmangaihna hi kawng chi hrang hrang hian an lo lantir thin. Hawaii Island te khu an danglam teh a sin, thlai chidang khu lakluh an phal lo a, a chhan chu natna hrikte an lo pai thei a, chu chuan an hnamro thil, an thlaichin leh neihsa te chu a eichhiat an hlau a ni. Natna hrik kai thlai chi lakluh an hlauh êm vangin hetiang lamah hian an fimkhur takzet a ni. 
 
Hetiang lamah pawh hian kan harh thar a tul tak meuh meuh mai. Kan pi leh pu te thlaichin ni lovin , hmuntin hmuntangngin thlai chi te kan la lut a, hlo har chi tam takte a lo pun phah nasa hle tih te hi kan ngaihtuah ngai miah lo ang. Pathianin kan rama a dahsa thlai leh thing chi hrang hrang te hian damdawi tha tak tak an pai a, kan la hmu chhuak thiamlo mai mai zawk a ni. Kan ram thing leh mau te hi dinchhuah pui tham a nih laiin a hman dan kan la thiam si lo a, ramdang awt reng reng lo tura kan tana hausakna tura Pathian lo dah a ni zawk. Tunah rih mai chuan a hlutzia leh hausakzia hi la hmangthiam lo mah ila, duat tak hian enkawl ila, nakina kan rohlu tur an la ni dawn si a.
 
Damdawi atana tha chungchuang tak, Vitamin C pai tam lawt lak Sunhlu thatzia hi nasa lehzuala kan inzirtir thar a tul tak meuh meuh a, damdawia tana siam dan te hi kan inzirtir zual sauh sauh hi a tul a, hnam dang leh ram dang ten rangkachak ang hiala an lo chan hi kan ram hian kan dinchhuah pui thei ngei ang. Kan ramah hian a tha duh em em a, kan enkawl miah lo hian ramhnuaiah a rah kur nguai nguai a, an tla ral mai mai te hi a uihawm tak zet zet a ni. Kumtin kum tang meisen vanga a kangral duai duai te han thlir hi chuan thinlung hi a na tak zet a, hetiang khawpa damdawi atana an lo hman tangkai Sunhlu hi kan hnam ro, kan thei rangkachak an ni tih pawmin duat taka enkawl a, vawn him hi kan tih tur tul ber a ni ta.
 
Hetiang taka dawi tha kan rama Pathianin a lo dah tlat mai hi a malsawmna ropui tak a ni a. Khawvel rosuma chantir theih, damdawi atana tha tak tak hi kan hriat loh hian a inphum teuhin a rinawm a, hetiang hai chhuak a, zirthiam zel tur hian tuna zirlai te pawh hian ngaihtuahna kan hman a ngai takzet tawh a ni. Hnam dang te hian damdawi thiamna hi an pianpui bik lo a, an zir chawp ve mai  a ni. Keini Zofa te pawh hian kan thiam lohna bik tur a awm lo a, kan rama ramhmul damdawi tam tak hi kan hman tang kaia, kan theh lar thiam hun hunah rangkachak leh lunghlu aipawha hlu zawkah kan chantir thei dawn a ni. 

Hetiana damdawi tha tam tak inphumna ram hi khawvel ram dangah a awm bik lo a, kan humhalh thiam a, a hlutna tak tak kan haichhuah thiam hi a hun tawh tak zet a, hnamdang mi te kutah kan dah reng mai chuan kan ram hausakna hi hnam dang te hian zawimungin min eiral sak reng mai ang a, kan harhchhuah meuh hhunah chuan an thuhnuaiah min dah tawh ang a, kan tan dinkhawchhuahna kawng a awm tawh lo ang. Chuvangin, ngaihtuahna thar nen, rilru thar puin he kan rama ramhmul damdawi tha tak tak te hi kan rangkachak, lunghlu tha mi leh kan Oil tha mi an nihzia hi hre chuak tawh i la, a humhalh tur leh kan hausakna hnar a nih theihna turin zirchiang i la, kan hnam dinkhawchhuah theihna bulpui ber tur a ni tih hre rengin duat tak leh hmangaih taka enkawl hi kan bat a ni tih i hre thar theuh ang u.

VILLAGE COUNCIL-IN ZIRTIRTU 2 RAWIH BELH

 Khawzawl Vengthar Village Council-te chuan Govt. Primary School-III (3), Khawzawl Vengthara zirtirtu indaih lohna phuhru turin zirtirtu 2 an chhawr belh leh.

Govt. Primary School-3, Khawzawl Vengtharah hian zirtirtu pangngai 2 bakah SEDP hnuaia chhawr 1 leh VC-in an chhawr 1 an thawk mek a. Tuna zirtirtu awmsa 4-te pawh an indaih loh laiin Sawrkar tharin SEDP hnuaia zirtirtu chhawrte ban a tum leh tak avangin School-in harsatna a tawh lohna turin Khawzawl Vengthar VC-te chuan zirtirtu 2 a chhawr belh leh ta a ni.

Khawzawl vengthar VC-te hian vengchhungin zirna lama hma an sawn theihna turin hma anla nasa hle a. PES Vengthar Pastorate-te panna Step-te, Govt. Middle School-II leh Govt. Model High School panna kawngte an siam a, pawl 10 zirlai Exam hmachhawn turte tlawhkualin fuihna hun an hman bakah an ei leh in turte an pe thin a ni. 

Tunkar tawpah hian Govt. Primary School-3 ah hian VC bakah NGO hruaitute leh zirlai nu leh pate an hnatlang dawn a ni.

Israelin Hezbollah hruaitu kap hlum

Israel chuan Hezbollah coammaner leh a deputy te chu thlawhna hmanga an kahhlum thu an puang.

 Hetihlai hian Hezbollah te hian Israel chhanlet nan hian Israel hmarlamah rocket thahnem tak an kap a. Israel hian South Lebanon ah civil mi 10 lai a kahhlum nia puhin Hezbollah hian na takin an chhanglet ve niin an sawi.

United Nations chuan buaina a punlun zel loh nan inbeihna chu titawp rih turin a ngen a. Gaza-a inkahna thlen mek laia hetianga Iran thlawp Hezbollah leh Israel an inkap veleh chuan buaina a ti zual zel dawn niin UN chuan a sawi a. Hetihlai hian Israel chuan Hezbollah sipai tha chi Radwan unit Commander an kahhlum thu an sawi a. Nilaini khan Lebanon-a Nabatieh-ah Commander leh a tha chhangdawltute hi an kaphlum niin Israel chuan a puang a ni.

Thlai thar hralhna tur ngaihtuah

Agriculture Minister Pu P.C. Vanlalruata hovin a Office Chamber, MINECO-ah Sorkarin a din Agricultural Market Assurance Fund Managing Board chuan thlaithar hralh dan tur chungchangah vawiin khan meeting an nei a.

Minister chuan Mizorama kuthnathawktute tan theihtawp chhuah an tum dawn tih sawiin, state economy chu market awmsa hmanga chawikan an tum dawn a, kuthnathawktute a rate chiang sa a thlai chintir an tum dawn a ni, a ti.

Agricultural Market Assurance Fund Managing Board hian thlaithar hralh dan tur a buaipui dawn a ni.

no telerance week hmang

Fimkhur thla hman mekah, lirthei document fello te ngaihnathiamna tel lova endik kalpui mek a ni a, vawiin khan Transport Minister leh Mizoram Road Safety Council Chairman Pu Vanlalhlana chuan Aizawl Chanmari kawna No Tolerance Week checkpoint a tlawh a, an hmalaknate a enpui.

Mizoram Road Safety Council chuan February thla hi Road Safety Month-a hman turin a lo rel tawh a. 'I him theih nan Traffic Rules-te zawm thin ang che tih chu thupui atan hman a ni.

No Tolerance Week hman mekah nimin thleng khan lirthei neitu 169 chu document fel lo avanga man niin, a hmuna chawi tir 139 an awm a, an sum chawi tlingkhawm hi cheng nuai 4 sing 6 & 5000 a tling a ni.
Minister hi Transport Director Pu. R. Lalrammawia, Sr. SP Traffic Pu Stephen Lalrinawma leh official dangten an tawiawm a ni.

Lungleiah heroin man

 February 16, 2024: DSB Lunglei-te Report an dawn bawhzuiin Police leh Assam Rifles te hian an mi rinhlelh Vanlalremi, kum 47 leh Lalrinfela, kum 36 Chanmari Lunglei ve ve nia inchhalte kut atang hian Heroin No. 4 te hi an man a ni. Heng mite an man rual hian an phurhna Lirthei Grand i10 pawh an man tel nghal a, an mi mante lakah hian Lunglei Police Station-ah thubuai ziahluh nghal a ni. 

sorkarin thalai, hmeichhia, loneitute leh mi rethei dah pawimawh

Prime Minister Narendra Modi an ram tihhmasawnna tura sorkarin ram chhung thalai, hmeichhia, loneitute leh mi rethei zawkte a dah pawimawh thu a sawi. 

He thu hi Prime Minister chuan Viksit Bharat Viksit Rajasthan ah biakhmuhtheihna kaltlangin a sawi a. India intodelh tura hmalakna chu thu mai a nih loh thu sawiin, ram chhunga cheng mitinte khawsak tihawlsam leh chawikan chu sorkar mawhphurhna pawimawh tak a ni a ti a. Retheihna nuaibo a nih thuai theih nan tan lak chhunzawm zel a ni ang a ti bawk.

He hunah hian Prime Minister chuan cheng vbc sing 1 sang 7 hu hmasawnna ruhrel dinna tur lungphum a phum bakah thawh zawh tawh a hawng a. Rajasthan-a National Highway project cheng vbc sang 5 hu hawngin, cheng vbc sang 2,300 hu rel kawng siamna tur lungphum a phum bawk a. Cheng vbc sang 5,300 hu ni zung chakna hmanga project din tur lungphum leh a dangte a phum a ni.


SPORTS & YOUTH SERVICES MINISTER-IN GOVT. J. THANKIMA COLLEGE ANNUAL COLLEGE WEEK KHARNA HUN A HMANPUI

Vawiin chawhma dar 9:30 khan Govt. J. Thankima College (GJTC) chuan Students’ Union buatsaihin Vanapa Hall, Aizawl-ah Annual College Week Closing & Miss/Mister Contest an hmang a, he hun hi Sports & Youth Services (SYS) Minister Pu Lalnghinglova Hmar chuan khuallian niin a hmanpui.

SYS Minister Pu Lalnghinglova Hmar chuan thu sawiin, India ram khawchhak kilkhawra awm Mizoram chuan State dang nena inhrut rualin Indian Standard Time (IST) a hman thu sawiin, "Kan thlang lawka awm Bangladesh aiin darkar chanve in kan tlai a, ramri kan tawmpui Myanmar aia darkar khata kan tlai sa bawk avangin midang ruala ke pen tur chuan zingkar atanga hun hman tangkai a pawimawh hle a ni", a ti a. Zirlai kalkhawmte chu zing tho hmaa an hun neihte hmang tangkai turin a chah a. Vawiina an zirpuite hi nakina an la elpui turte an nih avangin rilru nei tak, inelna rilru thianghlim pu chunga lehkha zir turin a chah bawk.

Minister chuan sawi chhunzawmin, Govt. J. Thankima College zirlaite chu Mizoram chhung leh pawn hmun hrang hrang atanga kalkhawm, dinhmun inang lo tak takte an nih thu tarlangin, lehkha zir tura Aizawl khawpui pantute chu an kal chhan hriaa social media leh nawmchenna dangte buaipui lova hmasawn theihna tur thil tak tak ngaihtuaha buaipui zawk turin a chah a. Mahni nihna hrechianga zahpui lote chu khawvelin a ngaisang thin tih sawiin, zirlaite chu nakina dinhmun pawimawh tak tak chelh a, hnam dang leh ram dang mite hnena Mizoram leh Mizo chanchin phochhuaktu an la nih dawn avangin Mizoram chanchin, a bikin History, Geography leh Politics te zir peiha hrechiang turin a chah a. Zu leh ruihhloin Mizo thalai a tibuai nasa lutuk chu ngaimawhawm a tih thu sawiin, zirlaite chu ruihhlo leh zu laka inthiarfihlim turin a chah bawk a ni.

He hunah hian Prof. JV. Nunchunga, Principal, GJTC pawhin thu sawiin, zirlaite chu mahni nihna dik tak pawm a, theihna leh chakna an neihte hrechianga uluk taka nun hmang turin a chah a ni.

Govt. J. Thankima College Annual College Week Closing programme hi Lalhminghlua leh Lalbiakzuali te’n an kaihruai a. Malsawmzuala, Assistant Leader, Evangelical Union-in hunserh hmangin, R. Lalrinhlua, Students’ Union Vice President-in kalkhawmte lawmna thu a sawi a. Saiduhawma Sailo, Outdoor Games Secretary leh Johny K. Lalmuanzuala, Indoor Games Secretary te’n report an pe a. College Week hi September 4-8, 2023 chhunga neih niin zirlai 1090 te chu House parukah inthenin intihsiakna hrang hrang neih a ni.

silencer ri ring lutuk an man

Traffic police, Aizawl chuan kumin chhungin silencer ring lutuk 248 an man tawh a. Hengte hi February ni 11 thleng a man niin  dan anga tihchhiat vek tur a ni dawn a, tih chhiat phalna hi an dil mek a ni.

Traffic police te hian dan bawhchhia; exhaust/silencer ring lutuk, midang leh mahni himna ti derthawng khawpa chaka tlan, rui chunga lirthei khalh, driving license nei lova lirthei khalh etc. te manin a ṭul anga chawitir ṭhin an ni a. Dan zawmna kawnga hma kan sawm zel theih nan an fuih ṭhin bawk.

Thursday, February 15, 2024

Youtuber man an ni

Forest Hnathawktute chuan tunhnaia, Sava leh Nungcha dang tam tak tihlumtu leh an chet dan, Youtube channel-a pholang thin mi 2 te chu man in, Wildlife (Protection) Act, 1972 hnuaiah pawisa chawi tira hrem an ni.

An mi man, Joseph Hmangaihzauva kum 27, South Vanlaiphai (Sikul Veng) Hnahthial dist, a youtube channel 'Puiloa zinkawng' leh Lalmuansanga Kum 32, Phunchawng, Aizawl Dist, a youtube channel 'Sangtea Mifel em em' ah a hran ve ve a, an ramsa thangkam en lai leh nungcha chi hrang hrang an awk lai an ti lang thin a; an chhungkaw dinhmun en in, cheng 5000 leh cheng 4000 chawi tir an ni. Joseph Hmangaihzauva zawk hi chhui mai a harsat avangin, Cyber Crime Division, Aizawl-te puihna in chhui chhuah a ni.

Tunlaiin, Youtuber thenkhat ten ramsa leh sava an pel lai leh thang chi hrang hrang hmanga sava leh nungcha dang an ti hlum lai video an pholang thin chu chhui mek zel an ni a. Hengte hi dan kalh a nih bakah midangte hnenah nungcha laka hleilenna kawngah a thalo zawngin nghawng a neih theih avangin, Forest Department chuan a ngai thu takin, theihtawp chhuahin tihbo a tum mek a; hetiang titu te hi kum 3 thleng Lung In tantir emaw cheng 25000 thleng chawi tir emaw, a pahniha hmang pawha hrem kawp theih an ni. Ramsa humhalh bik an tihhlum phei chuan kum 3 aia tlemlo leh kum 7 aia tamlo Lung In tan tir leh pawisa cheng 25000 aia tlemlo chawi tira hrem theih an ni.

Lalsavunga Park khamah tla


Vawiin (14.2.2024) tlai dar 4:30 vel khan Ramhlunmawii (31), Chawnpui Veng, Aizawl chu Lalsavunga Park, Hlimen khamah a tla. 
 Ramhlunmawii hi a pasal nen Lalsavunga Park-ah hian an kal a, a bag thlauh palh a chhar tur chu khamah hian a lum a. Metre 200 vel lum niin a lang. 
Published from Blogger Prime Android App

Hlimen khawtlang leh Central YMA hnuaia Disaster Respond Team-ten chhanchhuah hna an thawk a.
A kham a san vang leh rualrem loh vangin hliam tuar lak chhuah hna thawh chak theih a ni lo.

A hmuna awmte chuan Ramhlunmawii hi a biak theih niin an sawi.

SYNOD OF ICE - SYNOD OFFICE

Ni hnih thum liam taah khan social media-ah Synod office signboard hawrawp pakhat tla avanga SYNOD OFFICE chu, SYNOD OF ICE tia chhiar ngai lo ni ta thlalak a darh vak a. Khaw vawh em em lai a lo ni bawk a, a hunlai nen a inhmeh angreng viau mai a.

Hemi hma deuh hian social media influencer tia chhal ve mai theih tur, David Sailo thuziak ṭhenkhatah Synod hnuaia thawk; hun puma rawngbawltu pakhatin cheng nuai 70 chuang a tihchingpen thu leh, chumi chu hrem ahnekin Synod hotuten hmunpui lamah an sawn ringawt a ni awm e, tih thu kan hmu a. He thuziak hi a lar cher cher hle a, Youtube lamah pawh ngaihthlak peih chuan ngaihthlak tur a awm nghal ṭeuh mai a, mipuiin thudik a nih leh nih loh phei chu kan hre lem hlei lo a, rinthu kan insawisiak luih luih a. Synod office lam chu an ngawi hle hle mai a, a thu serious dan thlirin David Sailo thuziak hi a dik lo a nih chuan ráwlte pawh rawn chhuah ve awm tak an ni a.

A inti hre ril deuh chuan he rawngbawltu chungah hian Synod-in kut a thlak tawh an ti a, mahse, mipui hriatah engmah puanzar a ni chuang lo a. Mi tam zawk chuan amah pawh chu kan hre ta chuang hlei lo a, mi ṭhenkhat phei chuan, “David Sailo khan rawn auchhuahpui lo se chu an transfer satliah ringawt ang,” te an ti vel lehnghal a, Corruption Do Kum te erawh kan lo puang ve tawh ṭhin lawi a! Ka ngaihtuah mai mai a, kohhranah hian transparency a awm lo ber zawk alawm an tih hi a dik riau chang a awm a. Tin, sorkar hian officer eiruk chingho hi hrem ta hmiah hmiah mai se kohhran hi kan buai ber mai awm mang e aw ka ti bawk a, sawi thui lo mai ila. Han ngaihtuah zui ve mai zawk teh u.

Tlem lai deuha kan unaupa lo zin ṭumin Synod office a lo han dawr a, a lo haw chu a rawn lunghnur hle mai a, “Delhi-a office dawr hrehawm bera an sawi ai pawhin dawr an hrehawm zawk a, ka ṭanpui thei che ang em (may I help you) attitude an nei lo a, mi i va rawn mamawh em em ve maw le tih melhin min lo melh a, chutiang rilru pu chuan min lo dawngsawng ni deuh berin ka hria,” a rawn ti haw mauh mai a, an lo meng vawt hle emaw ni dawn ni, SYNOD OF ICE tih nen pawh an inhmeh mah mah ang tih a hlauhawm hlel lo e.

MZU zirlai ṭhenkhatin project pakhat an nei a, chu an project-ah chuan Aizawl khawpuia office hrang hrangte dawr kualin dawr nuam leh nuam lote an thlang a, index mumal tak pein mipui hriatah tarchhuah an tum a. Mahse, dawr nuam lo ber zingah Synod office a tel tak nulh avangin kohhran hmaizah avangin an survey finding an puangzar duh ta lo a, “Kan tih leh hunah chuan kan tlangzarh hrim hrim tawh ang,” an ti a ni awm e.

Presbyterian kohhran hian Mizoram chhunga kohhran dangte lakah nu leh pa chan an chang thiam a, mi chung en an ni bawk a, kohhran pawl dangte hrethiamtu leh a ṭul a nih phawt chuan chak lote pawh dawm kangtu an ni fo zawk ṭhin a. Mahse, tunah chuan kohhran tenau zawkte cho khet khet tawk velah an indah hniam ta niin a lang a, kohhran dangte laka hriatthiamna rilru put tihte leh, chak lo zawk indàwmkan tihte chu hmanlai thawnthu ngaihnawmah a chang chho ta zel a ni ber mai.

Mizorama Chanchinṭha thlen ni kan sawisak duh dan aṭang ngawt pawh hian Mizoram Presbyterian kohhran hian hotu patling, rilru zau leh pa ber rilru pu (fatherly figure) a tlachham tawlh tawlh tih a lang reng a, tunhmaa nau anga a en ṭhinte pawh a cho tawk an ni tawh a, a insualpui ta awrh awrh zel mai a ni hi. Hetiang zel a nih chuan Mizoram Presbyterian kohhran huhang hi zawi zawiin a chuai hret hret dawn a ni mai thei a, hriat loh karah hian a chuai hle tawh pawh a ni mai thei a ni.

Kan hotu hmasate khan Mizoram Presbyterian kohhran hi Mizoram chhung chu sawi loh, India ram pum bakah khawvel pum huap pawhin rawngbawlna peng hrang hrangah khaitu, uaptu leh chhem alhtu ni zel turin sûl an lo su a, India ramah leh khawvel hriatah nu leh pa chan an lo chang ve ngar ngar ṭhin. Mahse, tunah chuan hotu an inthlak zel a, tling leh tlak aiin ‘tling ve tho’ tihte, ‘ṭha ve tho’ tihten office an awp ta a, department hotuah te an ṭhu ta fir fer a, Kohhran Upa senior tak pakhat chuan, “Hotu hmasate thawhrim zar zovin an ropui ta lutuk deuh a, an ngaihtuahnain an dawhkan zímté bak a pel thiam tawh lo,” a ti! Heng thute hi thu tak tak a nih chuan a pawiin a vanduaithlak hle dawn a ni.

Mipuiin SYNOD OF ICE vawt rim rem ai chuan, SYNOD OF GRACE ngainatawm kha hmuh zel kan duh a ni.

- Dr. V. Zothanmawia

He thu ziak hi Vanglainia chhuah hmasak, a ṭhat reuh em vanga copy a ni. A dim em tih erawh kan hre bik lo

Hmunphiah chingtute an mangang

Tlabung leh a chhehvela hmunphiah chingtu, Zodin Brooming Association leh Tippereghat Brooming Association hruaitute chu vawiin khan Tlabung Zodin Veng VC House-ah an hmunphiah thar hralh chungchanga harsatna an tawh chinfel dan tur ngaihtuahin an inhmukhawm a, hmunphiah ro kg. 1 cheng 100 aia tlawm loa hralh a nih theihna tura Mizoram sorkar leh RR Associates Kamrup-ten inremna an lo ziah tawh chu a taka tihpuitlin thuai an duh tih an sawi.

 Hmunphiah chingtute chuan, tun kar chhungin hmunphiah hralh chhuah chungchanga sorkar hmalak dan ngaihchan ni se, hemi hun chhunga an beisei ang hmalakna a awm lo a nih chuan, an thiam ang anga hmunphiah hralh dan tur an dap mai a ngaih tawh tur thu an sawi a ni. 

ENG VANGIN NGE INDIA RAM LO NEITUTE AN NAWRH, SORKAR LAKAH ENG THIL NGE AN PHUT?


Kum hnih  kal tawhah khan farm law pathum Parliament in a passed tawh sut ngiatin India ram chhunga neitu tam takin Delhi khawpui luh chhuaha nawrhna huaihawt an tum a, Sorkar lamin Delhi luh theihna kawngpui zawng zawng a dang a, khawvawt hnuaiah lo neitu tam tak an tangkhang a, buaina tam tak an tawk tih kha kan la hre awm e. Lo neitute nawrna avangin farm law pathumte kha Sorkar-in a sut (repealed) leh a ni. 

Tun hnai hian India ram lo neitu lungawi lo - a bikin Punjab leh Haryana a mi te chuan Sorkar laka an lungawi lohna avangin thawm lian tak an rawn nei leh ta a, an lungawi lohna chu Delhi khawpuiah ngei lantir turin 'Delhi-ah kal rawh' ( Delhi chalo') tih thupui leh au hlaa hmangin hma an rawn la leh ta a. Punjab ațanga kal tum tam tak te chu Haryana ram ri-ah Police hoin an lo dang a. Lo neitu hnawh darhna atan police hian tear gas pawh an hmang nasa hle. 

Lo neitu lungawi lo te nawrhna boruak hi a len chhoh zel avangin Sorkar chuan an thil phut te ching fel tur hian zalen leh inpawh taka inbiak arawt angin an thil phut te chu Thawhțanni (12/2/24) khan sawiho anih thu  Union Agriculture Minister, Arjun Munda  chuan a sawi. He an inbiaknaah  hian lo neitu lamin an thil phut te an dinnghehpui tlat avangin inremna an nei thei lo a, heti chung hian Sorkar lam chu inbe leh turin an inhawng reng a ni, minister hian a ti.

Lo neitu lam thil phut leh Sorkar laka an beisei ber chu tih hlawhtlin a nih loh avangin chu thil chu an mutàn (deadlock) a la ni. Lo neitu pawl Samyukta Kisan Morcha (Non-Political) leh Kisan Mazdoor Morcha te sawi dan chuan farmer Union 200 zet te chuan Central Sorkar hnena an thil phut leh lungawi lohna lantir tur hian Delhi khawpuiah ngei an thil phut te tlangaupui turin inpangaw zial  mup mup an tum a ni. 

*Lo neitute thil phut chu le*
Farmer union te hian an thil phut chu MSP (Minimum Support Price) chu dan anga Sorkar laka an chanvo ( a legal guarantee for minimum support price on crops) ni turin an phut a ni. Kum 2020-21 ah pawh khan hetiang tho hian Farmer Union te hian MSP chungchangah hian Sorkar an lo nawr tawh a ni. 

Hemi chungchang ngaihtuah tur committee hi July 2022 khan Sorkar hian a din a, he committee hian a tum chu, "awmze nei leh lang tlang zawka MS kalpui a ni". Central Sorkar sawi dan chuan he Committee a tel tur hian Farmers Union lian  Samyukta Kisan Morcha hian an aiawh tur member  an ruat lo a, hemi avang hian he committee hi a zuzi chho ta a ni. 

Lo neitu pawl lam hian MSP hian thlai chi hrang 23 huam se tih an duh a. Hetiang a nih lai hian Sorkar erawh chuan MSP hian buh leh buh sanghar (paddy and wheat) chiah huamtir a duh a, thlai dang zawng te hi chu a hralhna man hniam leh sang thut thut thei reng a nih avangin thil harsa tak a ni tih chu a dinna a ni.

Farmer Union lam chuan MSP hi dan anga an chanvo ni turin ( legal guarantee) an phut a, thlai thar hralhna man ațanga MSP zat hi hauh sa awm (protected) tlat an duh a. Hei bakah hian MSP chhut chhuah dan ( MSP formula)  - MS Swaminathan Commission Report 2006 anga kalpui ni rawh se tih chu an duh dan a ni. He report-in formula a siam dan chuan MSP  chhut chhuahna senso 50% ni se tih a ni.

Hei hi Farmer Union te thil phut a nih rual rual kum 2020, 2021 laia Sorkar nawrna vanga thu buai siamsak te  hlih vek an phut tel bawk a ni. 

Sorkar laka an thil phut zingah hian lo neitute hnena pension pek ( pensions for farmers) te, lo neitu loan   ngaihdam te,  world trade organisation ațanga India inhnuhdawh te a tel a, hemi avang hian India chuan lo neitute hnena thlaia tana thil țul - man a tlawm zawka leitir   nawrna a awm țhin a ni. 

Lo neitu  lungawi lo te  țan fung chu nawrhna an huaihawt hmasak țum khan Sorkar-in thil tam tak a tiam a, heng a thu tiam hi a tak ram a chang a awm lo a, chumi chu ti hlawhtling turin Sorkar chu  an la kar zel bawk a ni.

Source :
 https://business.outlookindia.com
====14022024
Huna Kawlvawm

Shahruk khan a in uluk hle. Shahruk khan an Slumdog millionaire a hnar dan

Bollywood superstar Shah Rukh Khan chuan Dubai-a World Governments Summit 2024-ah journalist Richard Quest nen an inbiakna ah Shah Rukh Khan hian a career leh Hindi film industry chungchang a sawi a. Film tihchhuah hmain Shah Rukh Khan chuan darkar 2-3 chhung zet oil leh rimtui tha tak nen a inbual thin tih a sawi.

Shah Rukh Khan hian film industry-a a hun hlimawm tak chungchangah zawhna hrang hrang a chhang a,  'King Khan' chuan  "Bathing oils hi a man a to hle," a ti a, chung man te chu lakluh ka mamawh ve bawk alawm a ti.

Ramdang film industry-te offer chungchang sawiin , Shah Rukh Khan chuan Hollywood emaw khawthlang film industry dang aṭanga offer a dawng lo tih a sawi hian mi tam takin an ring lo tih a sawi.

"He thu hi chiang takin ka sawi tawh a, mahse tumahin min ring lo. Mite nen pawh inbiakna ka nei tawh mai thei. Khawthlang lam atanga lo kal, English film industry atanga lo kal, American film atanga lo kal mi duhawm tak tak tam tak ka hria a ni." mahse tumahin hna min pe lo.Actors ten cross over an duh thu an sawi ka hre thin a, mahse ka duh zawngte mipui hnena pek ka ngai a. Mahse Hollywood emaw England emawa film siam turin tu mahin offer min pe lo  a ni," tiin news platform WION chuan Shah Rukh Khan thusawi chu a tarlang.

Shah Rukh Khan chuan Slumdog Millionaire offer chungchang sawiin, a hnua Oscar dawng  film a hnawl chhan pawh a sawi chhuak bawk. "Ni e, Slumdog kha a lo awm a, Mr Boyle nen hian hun kan hmang dun nasa hle. A fel hle. Mahse, television-ah "Who Wants to be a Millionaire" show ka ti mek a. A thawnthu kha ka hria a, Host kha pa thinchhe tak niin ka hmu bawk. Ka chan chuan bum hmang leh rinawm lo ka ni dawnin ka hria a.  Mr Boyle hnenah chuan ka tih duh loh thu ka hrilhfiah a. Kei aia actors tha zawk an awm tur thu ka hrilh  bawk. Mr Anil Kapoor khan a rawn host ta a, a che ropui hle a ni a ti bawk.

Hlawhchham hnuah Shah Rukh Khan hian eng nge a tih?

Richard Quest chuan Shah Rukh Khan-a'n a hlawhchham zawn zat hnua kum 2023-a  blockbuster pathum a rawn neih theih nan eng nge a tih tih a zawh chuan, superstar hian a nui suk mai a, “Khawvela pizza ṭha ber siam ka zir a ni," a ti.

Shah Rukh Khan chuan chutih lai chuan a nihna takah chuan "a hlawhchhamna hliamte chu a pai reng mai a ni" tih a pawm a. Pizza a siam lai hian film-a a thil tihsual chu a hrechhuak ta a. A film entuten thil dang an duh laiin perfection a um leh lutuk tih a pawm a, chuvang chuan perfection kalsanin a fans te tan pizza siamtu nih kha a tum ta a ni

New Post

Ka duh a che Isu lyrics

Sual thim thuk tak ata zawn chhuah ka ni a. Chakna nei lo ka ni; Isu, min ṭanpui fo la. Min pawmin min kaiin min hruai zel ang che Ka duh a ...

Posts Lar deuhte