Wednesday, December 18, 2019

DECEMBER 1 TANG A CHIN HRIAT LOH A BO RUANG TUIPUI AH HMU

December ni 1 atanga chin hriat lohva bo Pu C. Malsawmzuala kum  35 Khawzawl Vengthar ruang chu nimin khan Khawzawl leh Tuipui inkar, Tuimuk leh Tuipui lui infinna bulah hmuh a ni.


Pu C. Malsawmzuala hi chin hriat lohva a bo hnuah Khawtlang huapa ni 3 an zawn hnuah mi thenkhatin Champhai lamah an hmu ni awma an insawi avangin khawtlang anga zawn hna hi chawlhsan lailawkin, Khawzawl Police ten an zawng ve leh a. Police lam pawhin an zawn hmuh tak loh avangin tunkar Thawhtanni atang khan khawtlangin an zawng chhunzawm leh a ni.

Nimin Dec 17 khan Tuipui khuaa pa pakhat thangkam en tura kal chuan Pu C. Malsawmzuala ruang hi a hmu a. Nimin tlai khan Khawzawl Damdawi Inah Postmortem niin nizan dar 8:00 khan vuiliam a ni.

Tuesday, December 10, 2019

BAWNG ENKAWLIN JAIL TANGTE RILRU A TI NEM : RSS CHIEF

09.12.2019:Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS) hotu Mohan Bhag­wat chuan jail-a tangte chu bawng enkawltir an nih chuan an rilru a tinem a, thilsual tih duhna rilru an put pawh a tlem phah ṭhin, a ti.

Pune-a 'cow science' research buaipuitu, Go-Vigyan Sanshodhan Sanshtha-in award ceremony a buatsaiha thu a sawinaah Bhagwat chuan he thu hi a sawi a ni. "Bawng hi khawvel pum nu a ni. Leilung, ramsa, sava te bakah mihringte a chawmin natna lak aṭangin a veng a, mihring rilru pawh pangpar ang maia nemin a siamsak thei a ni," a ti. Jail chhunga bawng in siam a, tangte chu bawng enkawl tir an nih chuan thuneitute pawhin tangte rilru chu a nem phah zel tih an hmu a ni tiin, hei hi jail thu­neituten thil tawn ngei aṭanga hriat a nih thu a sawi bawk.

RSS hotu chuan khawtlanga buaina te a awm reng a, mahse mi tupawhin bawng te hi duat taka an enkawl theih chuan buaina te pawh chinfel a ni thei zel ang, tiin a sawi.

---Vanglaini

A nuihzatthlâk em mai, Copy ang.

Saturday, December 7, 2019

Electric wiring leh fitting chungchanga hriat tur pawimawh.

LO CHHIAR NGEI TEH U..!

Electric kalsual vanga chhiatna hi pumpelh theih a ni a, Mipui te kan fimkhur tawk loh vanga harsatna kan tawh hi a va tam em.!

Mizoram Electrical Licensing Board (MELB), Govt of Mizoram.

India rama mipui zawng zawng hian dan zawm tur leh chumi bawhchhia te hrem theihna tur IPC a nei a,  chumi zulzui leh indian Constitution enmil chungin state tin hian dan leh thupek an chhuahin an siam chhawng leh thin. Mizoram sorkar a department hrang hrang hian mipuite zawm tur dan neuh neuh hi an nei hrang leh a, chung Department tam tak zinga pakhat, P&E Dept, Govt of Mizoram in Electrical Installation chungchanga dan a siam hi lo bihchiang thuak thuak teh ang.

A hmasa in, Electric/Power kan mamawhna hi nitin a sang chak hle a, chutih laiin hetiang lama thiamna nei lemlo tan chuan nelsual awl tak leh nunna hial chan phah theihna a ni tih kan hriatchian a ngai hle mai. Chuvangin, Electric/Power installation hi a duh duh leh a phur nazawng tana khawih hi dan in a phal hauhlo a, Electrical bungraw hrang hrang leh a hnathawh dante, electric ban leh hrui zam te hian kaldan tur bik nihphung/rating nei vek a ni a, Electronics Circuit chhunga component hrang hrang te hi nihphung danglam bik leh hnathawh theih hrang bik nei tura duan vek an ni a, Curent/Power (volt, ohm, ampere) chutiang zat a kaltlang tur a ni tih a ni fur mai. khawl miltawk chiaha an hna theuh an thawh theih nan, hmanraw diktak hriatchian a, hmanraw hman tur bikte hriatchian a ngai hle. Tin, Power supply nih phung te hriatchian a ngai hle a, hetia khawlai dunga kan hmuh theih mai Pole leh Tower (electric ban) kan tih mai te hian mipui tan leh a ma tana chhiatna leh harsatna a siam loh nan zawmtur thil eng eng emaw hi a nei ve thlap reuh a, lei a  tanga electric hrui san zawng turte, a hrui leh hrui inkar hlat zawng te, inchung zawn leh motor kawng dung zawnga a hrui awmdan tur te, motor kawng tantlang zawnga hrui kalte, ban hrang a tanga a hrui leh hrui in kalpel (Cross section/intersection) te hian a hrui len dan leh a ban chi hrang hrang hman a zirin, hlatzawng tur leh sân zawng bituk an nei vek a, hengte vang hian electric ban dinna sawn mai te hi rin aiin a buaithlak thin. Mipuite tana kan himna tur bakah, Electric/Power kan neih theihna tur a tana hmanrua te hi amah leh amah hian pawi nasa tak a khawih theih vangin fimkhur chikima fimkhur a ngai a ni tawp mai. Trek tla leh fault hrang hrang a vang te hian a invenna lam pawh fimkhur viau a ngai bawk a, Transformer leh electric hrui Capacity a zirte hian nihphung hrang hrang, Voltage leh Ampere a ken theih zat danglam thin angin, in lama kan mamawhna a zira wire hman tur (swg) siam rem a, chutiang mila hmanraw hman tur hriatchian te hi 'Ka kutzungpui' tih tluka bel a ngai thin. Hetiang taka fimkhur ngai a nih vangte hian hetiang lama zir chhuak te pawh electrical installation khawih tur meuh chuan exam hmachhawn ngei hi danin a phut ta tlat a, chutiang lama kan in kaihhruaina turin, Mizoram bikah chuan, MIZORAM ELECTRICAL LICENSING REGULATIONS (MELR) kan nei a, he mi behchhan hian Chief Electrical Inspectorate lamin in exam te buatsaih a, a tul apiang lo buaipui turin Board hran a nei a, MIZORAM ELECTRICAL LICENCING BOARD (MELB) tih a ni.

MELB Board Member te.

1. Chairman : The secretary to the Govt of Mizoram,  P& E Dept.

2. Vice Chairman : The Joint secretary (Technical)  to the Govt of Mizoram,  P&E Dept.

3. Secretary : The Chief electrical Inspector,  Govt of Mizoram.

4. Asst Secretary : The Electrical Inspector, Govt of Mizoram.

Members :
5. Principal, ITI Aizawl.
6. Representative of PWD,  Govt of Mizoram.
7. Representative of P&E Dept, Govt of Mizoram.
8. Representative of PHE Dept, Govt of Mizoram.
9. General Manager,  Directorate of Industries,  Govt of Mizoram.

He MELB exam hmachhawn thei tur hian dan a awm a.
Supervisor - Class 10
Workman : Class 8

Tin, heng bakah hian, Electrical Contractor hnuaia regular labour's tu pawh, kum 5 thawk tawh (Regular taka electric wiring khawih tawh, contractor in lehkha a ziah sak a, seal a chhut sak) ten exam an hmachhawn thei a ni.

MARK awm dan.
Written : 100
Viva : 100

Heng exam ah hian pass tur chuan 50% tal hmuh a ngai a ni.

Tuna, MELR in Workman leh Supervisor class hrang hrang a then leh hna an thawh theih te chu :

SUPERVISOR CLASS:

Class I : Wiring for system not exceeding 650volts.

Class II : Overhead lines and installation not exceeding 33000volts.

Class III : Underground Cable not exceeding 33000volts.

Class IV : Overhead lines and installation exceeding 33000volts.

WORKMAN CLASS:

Class I : Wiring for system not exceeding 650volts.

Class II : Overhead lines and installation not exceeding 33000volts.

Class III : Underground Cable not exceeding 33000volts.

Class IV : Overhead lines and installation exceeding 33000volts.

Tin,  EXAM hi Written neih hnu a, interview (Viva) in neih thin a ni a, Exam application form ah hian supervisor emaw workman kan exam duh chin class ziahna tur a awm a, chumi mil chuan exam question siam leh viva an zawt thin. Class sang chinah phei chuan hmaichhana in chapchar (viva) hi tih ve fe a ngai a, class sang na na naah chuan electric thilah an duh duh hi an zawt thiang ti ila a sual lovang, electrical circuits design, electrical calculations leh zawhna mila han ziah lawp lawp ngai chi te hi a awm nawk thin. Thiam leh thiam loh a chiang duh khawp mai.

Ni e, Electric/Electronics lam zirna hi chu kan bawhin, hmun hrang hrang ah zirlai laite kan nei hlawm a, BE/ME/Ph.D thlengin Mizo ten kan zir ve ta. Amaherawhchu Mizoram ah chuan Electrical Installation ti thei a phalna nei tur chuan MELB in exam a buatsaih hi pass ngei a ngai thung. Chutiang exam hmachhawn lo leh paltlang lo a electrical installation tite hi MELR in dan bawhchhia leh hrem tur a tihte chu an ni.

CHIEF ELECTRICAL INSPECTORATE OFFICE hi Zuangtui lamah sawn a awm a, Office hours chhungin mipuite tan dawr theih in an awm reng a, Electric/Power khawih lama eizawng thin leh zawng mekte, eizawn nana hman tumte, phalna nei lote chuan MELB hnuaia exam hmachhawn hi tih ngei tur a ni e. Tin, hetianga exam hmachhawn a paltlang tawh te  "MIZORAM ELECTRICAL LICENCE HOLDER ASSOCIATION (MELHA)" chu Registration feltak neiin a ding mek a, Exam paltlanga phalna nei a piangte chu tel vek turin MELB chuan a duh takzet bawk a ni. Tin, exam hmachhawn tum, harsatna neite tan pawh thurawn lak theih reng a ni a, tanpui ngaite tanpui turin an inpeih reng e.

Electric vanga vanduaina tam tak i pumpelh hi kan duhsak che a, phalna neilo a Electrical Installation ti thinte hi dan hmanga hrem theih an ni a, heng mite vanga chhiatna tawh palhin sorkar ah engmah claim theih a ni lo. Tin, an kutchhuakte hi a him tawklo fo tih mipui ten kan hriatchian a tul hle mai.

Dan zawm chunga, i inchhung leh i neih hlu tak tak, I bungrua te a lo him theih nan, MELB hnuaia phalna nei ngei te chauh electrical installation tih tir thin la, Dan in a phut ang leh, I dikna chanvo a nih angin, I mi rawihte chu, an permit/license en sak nachang ilo hre thin dawn nia.

LEGAL METROLOGY IN IRON ROD BUK TLINGLO MAN CHHUAK

Legal Metrology chuan complaint an dawn bawhzuiin December ni 3,2019 khan Dawrpui West, Aizawl-a iron rod zuar Pu J Lalthankhuma (MANA INTERNATIONAL) dawr an endik a. Iron rod an hralh 10 mm TMT Bar 2005 kg (20.05 quintals) anga an hralh chu 1795 kg ( 17.95 quintals ) chauh a ni tih an hmu chhuak a. quintal 2 leh kg 5 in a tling lo a ni. 12 mm iron rod , 424 kgs anga an hralh pawh 406 kgs chauh a ni tih an hmu chhuak bawk.

MANA INTERNATIONAL ten Rod buk dik lovin an hralh.

Legal Metrology Enforcement te chuan bungrua hi manin thubuai an ziak lut nghal a, case hi ngaihtuah chhuizawm a ni ang a, dan anga hremna lek tur a ni ang.

Legal Metrology chuan tunlaiah thil leitu, insatute chu an iron rod lei ah abikin fimkhur turin an chah a. Mahni vai chhawrte emaw, contract-a thawh tirte pawh inbumna awm thei lakah fimkhur turin an chah a. Vai mistiri tam tak hian an hnathawhna te ei tum ranin an thawk fo a ni tih hriat a nih avangin a neitute fimkhur nachang hre turin an chah a ni. Standard iron rod hi buk kher lovin a seilam leh a len lam aṭangin a buk rih lam a chhut thei a, hrechiang duh leh harsatna nei chuan Legal Metrology office, Hunthar Veng, Company pengah zawhna leh complaint an neih angte thlen theih reng a ni.

Written by: Andrew H Lalremruata, MIS, IPRO
 Dated: 6th Dec 19 1:54 PM

Thursday, December 5, 2019

RBI IN GDP THANNA TURA A PUAN TAWH A TI HNIAM


Reserve Bank of India (RBI) hnuaia Monetary Policy Committee vawiina țhu khawm chuan tun tangka kum 2019-20 chhunga India ram Gross Domestic Product (GDP) țhanna tura alo sawi lawk (forecast) tawh 6.1% ațanga 90 basis point a ti hniamin 5% ah a tihniam.

Vawiina Monetary Policy Committee țhu khawm hian RBI in bank te hnena sum an pukna rate (repo rate) chu 25 basis point a a tihhniam ngei rin lawk sa chu tihniam loin a dinna ngai 5.15% ah a la din tur thu a tichiang bawk.

Kumin 2019 chhung hian Reserve Bank of India hian Bank te hnena sum a puktirna rate hi țum nga a titla hniam tawh a, a tihhniamna zawng zawng hi 135 basis point a ni.

Pawisa hlutna tlak hniam avanga thil man punna (inflation) pawh beisei lawk aia sang chho ta niin RBI chuan a hre bawk a, 5.1% - 4.7% vel ni turin a ngai bawk.

CHIDAMBARAM A ANG:
Union Finance Minister hlui P. Chidambaram chu ni 106 zet sum chungchang thu vanga Tihar jaila a tan hnuin nimin khan bail in a chhuak a. Vawiin chawhnu herah khan Press Conference kovin Sorkar chu na takin a bei nghal.

India ram GDP țhanna chu 5% a kum tawpa khar theih a nih chuan a vanneihthlak hle ang. Sorkar chu ram sum leh pai dinhmun tiṭhang turin a ngaihna hre lo leh bangbo lutukah a ngaih thu a sawi bak ah Prime Minister chu na taka beiin, " Ram chhung sum leh pai chungchangah Prime Minister hian ngawih a chuh tlat a, a minister te thu sawi turin an mawng a hiat kual vel mai mai a ni" a ti.

Thu dang tam tak  sawi mahse sum leh pai lam a sawi uar ber a. "India ram GDP țhanna muang (slowdown) chu chhan chhuah theih a ni a, he Sorkar hian a ngaihna hlawl a hre lo a ni" a ti.

   Source :
The Times of India
December 05, 2019


==05==12==19==
Huna Kawlvawm

MLP Act hman hnuah Rakzu man nasa takin pung.

🎄🎅◾♓◾🎅🎄

Written by: Zonuna Kawlni (LENKAWL)
on Thursday, December 05, 2019

Kumin chhungin MLPC Act hman chhung aiin MLP Act hman a nih hnuah Excise & Narcotics Department in tualchhung siam Rakzu an man chu nasa takin a tam zawk.

Serchhip DIET Zirlai ten an Project Report tunhnaia an tlangzarh taka an tarlan danin Mizoram a Zu khuahkhirhna dan, The Mizoram Liquor(Prohibition & Control) Act, 2014 (MLPC Act) hman a nih chhung, kumin January thla atang April, thla 4 chhung khan Ser-chhip-a Excise & Narcotics Department te hian Rakzu litre 629.5 manin hei hi Rs. 81,835/- hu vel nia chhut a ni a, hetihlai hian sawrkar in Zu khapna Dan thar, The Mizoram Liquor (Prohibition) Act, 2019 a hman hnu thla thum (3) chhung, May atanga July thla thleng khan Rakzu hi litre 1019.44 man a ni thung a, hei hi Rs. 132,527/- hu vel nia chhut a ni bawk. Hetihlai hian Zu bilhlai man erawh MLPC Act hman chhung khan tam zawkin kumin kumtir thla li chhung khan Zu bilhlai |in 1802 man a ni a, MLP Act hman hnuah chuan |in 184 chiah man a awm thung a ni.

Heng bakah hian January - April, MLPC Act hman chhung khan Sapzu um puitling man pakhat awmin Beer 28 man a ni bawk a, heng te hi Rs. 1990/- hu nia chhut a ni a, MLP Act hman hnu May - July chhung khan Sapzu um chanve 3 bakah Beer 849 zet man a awm thung a, heng te hi Rs. 61,140/- hu nia chhut a ni bawk a. An zirchianna neih chhung hian MLPC Act hman laia Dawidim (Yeast) man a awmloh laiin MLP Act hman hnuah chuan Dawidim Kg. 2 man a awm bawk a ni.

Serchhip DIET-a zirlai te chuan an thil zir atang hian Zu chu khaprem theih a ni lo nia an hmuh thu pawh tarlangin, Dan anga zawrh a ni chung pawhin Dan in a phalloh chin zuar an awm reng tho tih an tarlang a. Chutihrual chuan Zu chu khap reng tha an tih thu leh mipuite hnenah pawh Zu thatloh zia inzirtirna neih chu tul an tih thu an thil zirna ah hian an tarlang bawk a ni.

Hetiang a nih chuan Sapzu khap hian Rakzu a tipung mai mai a ni.

Dan i ngaihven ang u

MLA te hlawh chungchang sawihonaa ukil Pu T. Lalnunsiama'n a sawi kai zeuh pakhat, Mizo mipuite leh kan dan siamtuten kan ngaihtuahzui ngai loh tak mai hi vawiin chu I lo bihchiang lawk ang u hmiang. A hmasain Pu Patea sawi hi I lo en lawk ila, "Dan kan hman mek hi a tha em tha lovem? Tin, kan society, socio-economic, khang kan religious life zawng zawng nghawng tur leh kan economic development atan dan kan neihsa te hi an en tha em? An siam tha em? Min chawi kang em? tih lam hi health care scheme thlengin..."

Mizoten tuna sorkar inrelbawlna kan hman mek mipui rorelna (democracy) hi kan politician hmasate atang tawh khan a hman dan tur hi kan bo em em mai a. Lehkhathiam awm fu fu-a ngaih te pawh hi MLA an han nih chiah hi chuan thuneihna-in an khawhawi a tihfiahloh thin avangin MLA nawi tak emaw Minister ropui lo takah hian an chhuak fo a ni. Ka lo sawi ve fo thin chu thil reng reng hi thiam tur chuan a hmang thiama te, a hmang thaa te atanga zir a tha ber a. Mizo te kan tihfuhlohna lian tak chu politics hmanga democracy rorelna hi a hmang thiamlo ve tho vai ho atanga kan zir vang a ni awm e. Chutah pawh chuan a chhe lai kan zir thiam a, a tih fuha ten an tih fuh lai kan zirchhuak lo leh ta zel niin a hriat a ni.

Lal ban duh ut ut tu te khan hmakhawsang atanga Mizo khawtlanga roreltute dinhmun (role) pawimawhna an hrethiam lova. An rilru-a lang lian ber chu thuneihna chhuhsaka a theih ang anga phuba lak a ni. Hei hi kohhranah pawh khan a luangliam nia ngai an awm nual nghe nghe a, a zialo hle. Mizorama kohhran hmasate ah khan Sailo pa tan kohhran upa ni tura thlanthlin nih kha a har thu a hunlai boruak hre pha te chuan an sawi a ni. Mizo Union hruaitute khan Assam sorkar hnenah khan lal te thuneihna paih vek kha an nawr nasa hle a, mahse Assam politician ho khan kan Mizo politician te thlirna kha an lo tawmpui nghal miah lo. Chief Minister Bordoloi-a hunlai atanga tawh khan kan ramah te rawn zinin mi an rawn zirchiang thawkhat viau a. Lalte thuneihna leh rorelna kha a kiam tial tial tur chu a ni a, mahse lal thin, rorel thin an nih avanga an thisena bet tlat a ni tih kha an hmu a. Vawi lehkhata an thuneihna paih vek kha an duh lo a ni. Amaherawhchu, kan Mizo politician te duhdan avangin kan Mizo lalte chu "ban" an lo ni ta a ni. (Hei hi a nia democracy hlauhawmna. A tam tam chak hi a tha vek lova, a tam zawk kha thil thalo kha an duh chuan lal pakhat nunrawng tak ang chiahin mipui tam zawk lal hrawtna rorelna a awm thei a ni.)

Mizo Union hunlai atang tawnga kan politician neih te hi "ram leh hnam" hmangaihtute an la ni zel a. Thil tam tak an ti a, an sawi a. Mahse, an hna bul ber pakhat - dan siam - hi an ngaihthah ber a ni lawi si a ni. Hei hi UK ah te, Australia ramah te, New Zealand ramah te leh mipui rorelna an hman thatna ramah te chuan thlantlin hruaitu an nih angin an hriat bel ber a ni thung a ni. "Chief guest" tih lam te hi an uar ve em em lo niin a lang. Mipui rorelna kalphung hi a tir atang reng khan hmang thiam turin kan zir uluk lova, thuneihna kha kan chan tawh chuan "Lal ngai lo an lal a na, an lal a kha" tih ang chiah khan dan siamtu mawhphurhna lam theihnghilhin thuneihna kha kan lekkawh ta thin a ni. Pu Patea sawi khi in lo ngaihtuah chiah chuan mipui chu sawiloh, kan MLA te hian ngaihpawimawha an neih miahloh a ni a, rorelna tha leh inrelbawlna tha hi kan nei dawn a nih chuan kan MLA te hian dan siamtu (legislator) an nihna hi an hriat chiana, chu nihna atanga an tih theih te an zirchian a tha mai nilovin a tul a ni.

"MLA hang" tih tawngkam te hi kan nei a. Khawvel hmun dangah hetianga thlantlin hruaitute dinhmun ngai hniam hi an awm awm love.

MLA te hi ruang phurh haw dan tur buaipuitu tura kan ngaih chuan anni pawhin an inngai dawn a. Thuruk pawh a ni chiah lova han sawi ta mai mai ila, Minister Pu RKa Ruatkima hian hman deuhva min hrilh chu ruang phurhna atana sum hman a ngaih fo thin thu a ni. Ruang phurh hawna tur hi sum mamawh a ni ngei a. Mahse, MLA te hi ruangphurhaw tur sum ngaihtuah tura kan hman tlat chuan kan thlantlin chhan - dan siamtu nih - hi an hlen tha thei lo fo dawn a ni. Ruang phurh chauh lo vang pawhin.

Dan hi, Pu Patea sawi ang hian, uluk taka siam a ngai a. Dan tha kan neihloh chuan thil fello awm se tih dik ngaihna awmlo khawp te'n a buaichuar thei thin a ni. Kan MLA te hi dan siamtute an nih angin dan siam tur tha an ngaihtuah a ngai a. Dan thalo pawh an paihin an siamtha tur a ni.

Kan MLA te hi dan siam kawnga thatchhe em em an nihzia lantirna pakhat chauh han sawi ta ila. Zu khapburna hlih a nih dawn khan MLPC Bill kha chhiar chhuak an awm leh awm loh kan zawt a. Pakhat mahin an dan siam (pass) tur kha chhiar chhuak an awm lo nia hriat a ni. Vawiin thleng hian kan zawhna kha chhang thei an la awm lo. Mizoram pumpui nghawng thei dan an siam tur kha an chhiar lova, a zir phei chu an zir lo tihna a ni. Dan siamtute chuan dan an zir tura a ni a. Mahse, program neuh neuhva khuallian nih lam thupui bera an neih tlat chuan dan siam lama rilru sen te hi an ti thei ngai dawn lo a ni.

Hman deuh hleka kan sawi pakhat - Mizo naupang, vaihovin an faa rawn laa vai/Hindu naupanga chhuak ta te an awm kan tih chungchang pawh hi kan dan siamtute hian ngaihtuahnaa dah lian se a tha khawp. Faa lak (adoption) chungchangah hian kan rinna thlenga khawih theih a nih avangin Kristian sakhaw betute kan nihna zawna dan siam te hi kan pute hian an ngaihtuah loh chuan vai/Hindu naupanga chang ta Mizo naupang hi a khat tawkin kan vailiam zeuh zeuh dawnin a lang.

Mipui rorelnaah hian thlantlin hruaitute hian mawhphurhna lian tak tak an nei a. Minister an nihin mawhphurhna dang an neih belh a, Minister an nih loha engemaw nihna pek kher tul tlat kan hriat hian dan siamtu an nihna kha kan laksak a. Dan siam kawngah rilru an sen loh phah a. Pu Tbc Lalvenchhunga phei chuan MNF MLA zingah hian legislator ti-a sawi tur an awm lo niin a sawi hial a ni. A chhan chu nihna eng engemaw an inpek (deuh) vek vang a ni.

1946 atang khan sapho duan chhuah mipui rorelna hi kan hmang phuailuai a. Fel fai zawk, tha zawk, tangkai zawka hman kan duh chuan a duangchhuaktute leh a hmang tha ho te atang hian kan zir thei a ni tih te hi kan sawi tawh thin a. Mahse, chu'ng te pawh chu thuneihna han hman hi nuam kan tih em avangin tu bengah mah a lut lo chu a la nih hi.

Mizo te hi engtikah nge kan harh ve ang?

Matana Pachuau

Wednesday, December 4, 2019

SUPREME COURT IN SC/ST TAN CREAMY LAYER EN ȚHA TURIN CENTRAL SORKARIN A NGEN

September 26, 2018 khan Supreme Court, Judge 5 awmna chuan  thu buai pakhat a ngaihtuahnaah hna chungchanga kaisanna leh Quata chungchangah  *creamy layer* chu Scheduled Caste leh Scheduled Tribe (SC/ST) te huam tir turin thu tlukna a lo siam tawh chu Supreme Court hnenah ngaihtuah țha leh turin Central Sorkarin a ngen.

Attorney General KK Venugopal chuan Supreme Court chu Nagaraj thu buaia thu tlukna a lo chu tun Thawhțanni khan Judge 7 awmnain ngaihtuah țha leh tura a thlen chu Chief Justice of India Sharad A. Bodbe chuan kar hnih hnu lama ngaihtuah țha leh turin rem a ti.

MIZO ZINGAH THU DIK LO :
He thu tun Thawhțanni-a Supreme Court a Central Sorkar in a thlen avang hian Social Media lamah thu dik tawk lo Central Sorkarin Tribal Quota a titawp tih lam hawia Social Media lama vawrh darh kan awm leh tawh a, thu dik leh thil nihna a chinchhuaka hre lo hi chuan thu rintlak loh leh bawmak thu hi vawrh darh loh atan a va țha țhin tak em !

Nagaraj thu buai remnaah "creamy layer" chungchang SC/ST te tan  hman ve a nihna chhan Supreme Court Judge chuan a sawi.

" Hnam hnu fual (backward classes) te tan a bika hauhsakna (reservation) in a tum chu heng hnam hnu fualte dawm kan hi a ni a, hun a lo kal zela an zinga mi engemaw zat chu midangte tlukin an awm ve ta a. Chuvangin hnam hnu fual zinga hmasawn hmasa "creamy layer" hoten hna leh thil țha zawng zawng mi tlemtein an pumbilh vek a, an zinga dinhmun chhia leh harsate an beh ngaia bet reng leh hmasawn hlek lovin an hnut chhiah a ni", tih Justice Nariman chuan a sawi.

" Creamy layer" principle hi hman a nih loh chuan a bika hauhsakna (reservation) chungchangah a phu leh hmu tur dik tak zawk leh hauhsak ngai zawkte chanvo chu a phu tawh lo, dinhmun țha zawka dingten an keipui sa hauh zel tur thu a sawi bawk.

CREAMY LAYER :
He thu CREAMY LAYER hi kum 1971 khan Sattanathan Commission in a hmang țan a, "creamy layer" hote chu hna etc a bika hauhsak (reservation) pawn lamah an awm tur a ni tiin rawtna a siam. Kum 1993 ah he thu hi Justice Ram Nandan Committee in a hmang leh bawk.

Creamy layer chu hnam hnu fual Other Backward Classes (OBC) zinga dinhmun țhaa ding lehkhathiam, hausa chhungkua ațanga sei lianten  a bika hausak (reservation) hna leh zirna College etc ah te hauhsak bikte zingah an tel ve tur a ni lo tihna atan hman a ni.

Creamy layer chu kum 1971 khan kumkhat chhunga chhungkaw sum lak luh Rs. 1,00,000 aia tam chhungkua ațanga sei lian te an ni tih a ni a, sum lak luh hi hetiang hian tihsan zel a ni. 2008 - Rs. 4.5 lakh, 2013 - Rs 6 lakh, 2017 - 8 lakh. Kum 2015 October thla khan National Commission for Backward Classes chuan "Creamy Layer" a awm turin kum khata sum lak luh ngai zat Rs. 15 lakh ah rawtin OBC chu 'backward', more 'backward' leh 'extremely backward' a țhen sawm a, 27% reservation pawh țhen turin a rawt bawk.

"Creamy layer" chu hnam hnu fual zinga mi tlemte dinhmun țhaa ding tawh, hmasawn tawh an hnampuite laka dinhmun țha taka ding tawhte an ni.

[ Scroll In October 16, 2018 ]

Creamy layer chu  heng fate hi an ni. Doctor, Lawyer, Engineer, Chartered Accountant, Income Tax Consultant, Financial and Management Consultant, Dental Surgeon, Computer Specialist, film artist etc. Kum 3 chhung a zawna Rs. 8 lakh aia tam lalut chhungkuaa sei lian te an ni.

SUPREME COURT :
Supreme Court chuan "creamy layer" hi office memorandum September 8, 1993 hmangin a sawifiah. OBC te tana hauhsak bik (reservation) hi heng OBC fate hnenah hian pek a ni lo ang, chungte chu : President, Judges Supreme Court & High Court, Central & State hnuaia hna lian thawk, Public sector hnuaia hna lian thawk, army & paramilitary Colonel rank chung lam.
Hei hian SC/ST te a huam lo ang.

September 26, 2018 a thu remna siam anih ațangin "creamy layer" zingah SC/ST a huam tel ta a ni.

He thu tlukna hi Central Sorkar chuan Supreme Court ah ngaihtuah țha leh turin December 2, 2019 khan a thlen a, ngaihtuah țhat turin Chief Justice of India chuan a pawm.

CREAMY LAYER LEH MIZOTE :
Supreme Court in a sawifiahna ang hian Mizo zingah ngei pawh hian "creamy layer" (a thlum ei) leh a thlum ei ve ngai lo kan awm ve tawh mai em tih hi ngaihtuah tham tak a ni.

School, College admission chungchangah khauh takin mark  hmuh ngai zat (cut off) siamin, chuti zat hmu chin tan tih anih te hi creamy layer ho tan bik anih loh chuan thingtlang School chhuak an duh bik vang ni hauh lo a tlingzo hlei thei lo an tam tial tial niin a lang. Thingtlang ațanga HSLC, HSSLC result ah hian chiang takin a lang. Thingtlang zirlai tam tak chu an duhthlanna ni bik hauh loin, an school standard in a phak loh mai avangin Division țha lo takah an passed a, District khawpui leh khawpui lian danga School țha zawk leh nu leh pa dinhmun țha zawka dingte "creamy layer" nen tehna thu hmun hmanga teh an ni hi a țha kan ti zel dawn em. Hengte avang hian thingtlang naupang Science zir chak ngawih ngawih zir ta lo hi eng zat tak awm ang maw?

Synod chuan "creamy layer" tih zawng chuan a thluk hauh lo ang a, mahse kum 20  vel zet kal tawh ațang khan Synod HSS a lut thei turin "thingtlang Quata" a lo siam daih tawh.

 Mizo zinga "creamy layer" fa tam takte chu school level ațangin India ram zirna țha ber berah an lut a, chutiang ti ve thei ngai hauh lo tur fate nen hna thuhmun an dil tlang ta țhin a, "creamy layer" fate chu thiam zawka ngaih an nih sa avang leh political fitness certificate neih ngai anih pawhin thingtlang kil khawr nula leh tlangvalte tan tluk ngaihna an awm chuang lo, a ding chang zawkah an țang leh nge nge țhin.

Source :

The Hindu
December 03, 2019
@ 00:57 IST

Scroll In
October 16, 2018

News18
December 3, 2019
@ 7:53 AM IST

India Today
December 2, 2019
@ 15%03  IST

ncbc.nic.in

==04==12==19 ===
Huna Kawlvawm

PRIVATE HOSPITAL TEN HEALTH CARE AN HMAN LOH NACHHAN AN SAWI DAN...

NON GOVERNMENT HOSPITAL ASSOCIATION OF MIZORAM
              PRESS RELEASE

Mizoram Sawrkar in October ni 1, 2019 a Health Care Scheme a tlangzarh chu Non Government Hospital Association of Mizoram (NGHAM) member hospital te chuan nghakhlel takin kan lo thlir a, damlo ten an hman tangkai theih kan duhsak em em a ni. He Scheme chungchang ah hian Non Govt Hospital te tan zawm ve harsatna a awm avangin sawrkar thuneitu te kan bia in ngenna kan thlen fo a. A chhanna kan nghah mek laiin Govt notification leh order chhuah chuan ‘Sawrkar in rate a siam ang chauh in Recognised hospital ten an enkawl tur a ni a, hetiang a enkawl duh lo chu an empanelment suspend sak tur a ni” tih thu kan dawng ta mai a. Mizoram Health Care Scheme Non Govt Hospitals ah te a hman theih rih loh na chhan te, kan zawm theih rih lohna chhan te hi mipui te hriat ve atan puanzar a ngai ve ta a ngaiin he press release hi kan siam a ni:

1. NGHAM te hi Mizoram a Kohhran leh Private hospital te kan ni a. Kan hospital te hi damlo te mamawh ang zel a khawl leh hmanrua te lei ngai, thawktu te hlawh pe tur leh hmasawn zel tur a uluk tak a in enkawl ngai kan ni. Mizoram Sawrkar notification ah chuan hospital te hi Sawrkar hnathawk MR bill thei te leh Mizoram Health Care Scheme zawm tu te chu empanelled hospital ten kan enkawlna tur ‘Rate’ siam sak kan ni a. Hei hi tun a kan rate hman lai aiin a tlem deuh vek a ni. Sawrkar notification chuan “Hetiang rate chauh hian damlo in enkawl tur ang,” a ti a. Keini NGHAM General Meeting chuan “Hetiang rate hian damlo in an reimburse ang” ti a thlak turin sawrkar kan ngen a ni. He kan thil dil hi tuna Medical reimbursement kalpui mek dan a ni a, thil harsa awm in a lang lo.

2. Sawrkar rate siam a tha tawk an tih hi a tha tawk lo hle. A lan chian na em em chu Mizoram pawn a in enkawlna tur rate sawrkar vek in a siam aiin a chanve vel in a tlem a ni. Mizoram chhung leh pawnah hian damdawiin a khawl leh mamawh te kan hman hi a inang tlang mai ni lovin Mizoram chhung ah hian a man a to zawk a. Mizorama phurh luh senso nena belh phei chuan a man a to fe zawk a. Sawrkar siam Rate hi kan hman chuan hospital tam ber, Synod Hospital leh kohhran hospital dang te tiam in thlatin cheng tam tak kan hloh dawn a ni. Hospital te hi mahni in tung nung tawk tawk leh a then phei chu sum leh pai ah harsa tak te kan nih hlawm avangin sawrkar rate siam hi kan hman chuan kan tlak chhiat pui thei dawn a. Tin, hun lo kal zel tur ah Mizoram ah hospital tha a ding thei ngai dawn lova, hospital te kan tlak chhiat chuan ram leh mipui tan thil pawi tak a ni ang.

3. Hospital hrang hrang te rate in ang deuh thaw hman tir tum kan ni. Kohhran hospital te, Charity hospital te, Private Hospital te, mi in luah hospital leh mahni a building nei hospital te, khawl inang lo tak tak (a hman tangkaina inang si) leh man in san hleih tak tak te, Doctor neih zat in ang lo leh Nurse leh hnathawktu neih zat inang lo tak tak te hi rate in ang put in hman theih a ni lo. Sawrkar notification chuan Mizoram chhung a hospital te rate hrang hrang siam sak min tum a, Mizoram pawn erawh rate hrang siam sak an ni lem lo. Manipur a hospital leh Delhi a hospital te rate khat vek hman tum a ni.

Tin, phai a hospital tha tak ang hi Mizoram chhung ah awm ta se, sawrkar notification ang chuan enkawl man za a sawmkua in Mizoram chhung ah tih tlem ngei ngei a ngai dawn ani. Mahni ram duhsak lova ram pawn lam hospital te uchuak tak a duhsak bik an ni hriat thiam a harsa kan ti hle.

4. Sawrkar hian Mizoram Sawrkar hnathawk leh Mizoram Health Care Scheme zawmtu te hi an senso tum sak vek a, an mahni pawisa hmang miah lovin (out of pocket expenditure zero) siam a tum niin talk show-ah te kan lo hria a. Hetiang hian ti thei sela mipui tan a lawmawm in phurrit pawh nasa takin a zang ngei ang.

Amaherawh chu damlo enkawlna man pek sak vek lovin sawrkar chakna hmangin Non govt Hospital te rate tihhniam sakin, damdawiin te hian damlo senso phur rit tam tak phur turin min ti tihna a ni dawn a. Hetiang hi thil awm dan a nih avangin hospital te hian kan phur zo dawn lo a ni.

5. Midang zawng zawng hlawh a pun lai, MLA hlawh pun lai leh, Sawrkar hnathawk hlawh pawh 7th pay commission anga pek a nih tawh laiin he rate barhluih kan nih chuan hospital te sum lakluh leh a thawktute zawng zawng hlawh nasa tak a tihtlem a ngai dawn a, non govt hospital a thawktu tam takte’n an hna an chan a ngai bawk ang. Tunlai khawvel ah tumah hlawh tlem zawng a kal kan duh loh avangin non govt hospital te tan chuan rate bituk sak pawm hi thil harsa tawpkhawk a ni.
Govt Notification hi mahni kutke a ding tura beitu (entrepreneur)-te tih hmasawn tumna niin a lang lo.

6. Health Care Scheme zawm tu dam lo, 1st October 2019 hnu a damdawiin a enkawl te bill lak theih loh chhan hi Non govt Hospital te hi kan ni lova, hospital-te chuan dal a hnekin damlo te hian bill thei se kan ti em em zawk ani. Sawrkar in heng damlo te hi an bill a reimburse duh a, Mizoram State Health Care Society in a pawm dawn phawt chuan an bill theih nan Non Govt Hospitals te hian an bill kan lo sign thei reng a ni tih mipui te kan hriattir bawk a ni.

7. Non Government Hospital te hi Mizoram hmasawnna atan kan theih tawp kan chhuah ve thin a. Khawl man tam tak tak, MRI, CT Scan, Laser Therapy, Lithotripsy leh thil dang tam tak te neiin Mizoram pawn a dam lo kal ngaihna tam tak pawh kal ngai lovin mi tam tak chu an awm theih phah tawh a ni. Hei hian sawrkar leh kan ram sum leh pai nasa takin a humhim a, damlo te tan awlsam zawk in treatment tha zawk an dawn theih phah bawk a ni. Theih tawp a tan la a, ram dang hospital te el pha tur hospital siam kan tum mek laiin rate tuk sak kan nih chuan hmasawn na a ti thuanawpin kan than a thu vek dawn tihna a ni.

8. Non Govt Hospital te hian tun hma in Mizoram Sawrkar Health Scheme hrang hrang te kan kan lo zawm nual tawh a. Insurance company hrang hrang sawrkarin a rawih te leh RSBY scheme hnuai-ah te damlo kan enkawl man pek sak lovin min tlan bo san tam tawh hle. Tun thleng hian cheng vaibelchhe 3-4 vel ba a la awm a ni. Damdawiin thenkhat phei chuan hei hi kan chhiatpui nasa hle a ni. PMJAY hnuai ah a ba a damlo enkawl tur a min duhna hi keini tan chuan thil hlauhawm tak a ni tawh a ni.

9. PMJAY- ‘Prime Minister Health Care Scheme’ hnuai ah hian damlo te pawisa chawi lovin kan hospital-ah te enkawl tur a beisei kan ni a. Amaherawh chu ngun tak a kan han zir chian in he scheme hnuai-ah hian damlo enkawl man damdawiin te sawrkar in min pek let tur hi a bei tham em em a, kan senso pawh hmu let mang lo tur a damlote kan pawisa a kan enkawl a ngaih dawn avangin he scheme pawh hi damdawiin te tlakchhiat na tur leh ba ti pung mai tur ni a a lan avangin kan zawm thei rih lo bawk a ni.

10. Non Government Hospital ten sawrkar kan dil chu, damlote hi keimahni

hospital-ah kan rate neih sa angin kan enkawl ang a, damlo te hi notified rates

angin reimburse ni se, a bill daih lohna chu damlo te’n tum ve mai thin se, kan ti a ni. Sawrkar pawisa a hek chuang lo ang. Hei hi tun a bill dan kalphung pangngai a ni a, thil harsa awm lem in a lang lo. Tin, phai ram hospital lian te hi Mizoram sawrkar thu hnuai a awm an nih loh avangin he kan dilna ang tho hian an enkawlna rate ang a kal in, Mizoram sawrkar in an reimburse theihna rate a damlo te lo reimburse mai hi tih dan tur ni a a lan avangin hetiang tho a damlo enkawl hi kan dil chu ani.

NGHAM member hospitals te chuan sawrkar programme tih hlawhtlin leh damlo

te harsatna sutkian pui hi kan chak em em a. Kan din hmun harsa tak hi Sawrkar in min hriatthiam pui kan beisei tak meuh meuh ani. Tun ah hian damlo ten an bill zawng zawng 100% an tum avangin mite an mangang tak meuh a,hospital te mangan na aiin mipui mangan na a tam zawk mah a, kan dilna hi a hlawhtling a nih chuan mipui harsatna tam tak hi a kiang ngei ang.

He kan dilna hi sawrkar zahawm tak hian min tih hlawhtlin sak phawt chuan

engtik lai pawh in kan hospital ah te Health Care Scheme zawm te tan bill theih

ngei turin zawm kan in ring reng a ni tih mipui te leh sawrkar thu neitute kan

hriattir e.

NGHAM Member Hospitals te chu a hnuai a mi te hi kan ni:

1. Synod Hospital, Durtlang, Aizawl

2. Ebenezer Medical Center, Aizawl

3. Aizawl Hospital & Research Centre, Aizawl

4. Serkawn Christian Hospital, Lunglei

5. Greenwood Hospital, Aizawl

6. Grace Nursing Home, Aizawl

7. Adventist Hospital, Aizawl

8. Care Hospital, Aizawl

9. Bethesda Hospital & Research Center, Aizawl

10.John Williams Hospital, Lunglei

11. LRM Hospital, Aizawl

12. Alpha Hospital, Aizawl

13. Med Aim Hospital, Champhai

14. Nazareth hospitals, Aizawl & Kolasib

16. Mercy Hospital, Serchhip

17.Maraland Gospel Centenary Hospital

18. Hope Hospital, Lunglei

19.BN Hospital & Research Center, Aizawl

20. City Hospital, Aizawl

21. Redeem Hospital, Aizawl

22. Faith Hospital, Lunglei

Dated: 2nd December 2019


                      sd/-
(DR. VANLALSIAMA CHHANGTE)
            Secretary
Non Govt. Hospital Association of Mizoram (NGHAM)
Phone: 9436156978, email: drsiama@gmail.com

LUNGLEI A MIZORAM RURAL BANK PAHNIHA SUM CHINGPEN NUAI 1200 VEL NGAWRH TAKIN CHHUI ZUI MEK A NI

Lunglei khawpui chhunga Rural Bank of Mizoram (MRB) pahnih 'Lunglei Branch' leh 'Lunglawn Branch' atangin sum chingpen cheng nuai 1200 vel chu Police lamin ngawrh takin an chhui mek.

Hemi chungchangah hian MRB Lunglei Branch Chief Manager Laldosanga Ralte chuan kumin (2019) February ni 27 khan Mizoram Rural Bank Lunglei Branch atangin sum Cheng nuai 1200 tih chingpen a awm thu leh hemi chungchangah inhnamhnawih leh mawhphurtu zawn chhuahsak turin Lunglei Police Station ah April ni 5.2019 khan FIR thehlutin Lunglei P/S Case  no 44/2019 dt.5.4.2019 U/S 409 IPC ziah luah a ni nghe nghe niin thu dawn a ni a.

Hemi chungchangah hian Police lam chuan hma la nghalin, ngawrh takin an chhui zui mek a, hetih lai hian Police lam chuan an mamawh ang 'Documents' leh thildang an pek hleih theih loh avangin hmalak harsa an ti hle niin hriat a ni.

Hetiang MRB Lunglei Branch a sum chingpen an chhui mek lai hian MRB Lunglawn Branch lamah pawh sum tam tham tak tih chingpen a awm avangin tunhnai lawk khan Lunglei Police Station ah hian FIR an dawn chhunzawm leh bawk a ni.

Lunglei leh Lunglawn Rural Bank ah pawisa a chingpen.

Thla kalta November ni 26.2019 khan Pu R.Lalzarzova Regional Manager Mizoram Rural Bank Lunglei chuan MRB Lunglawn Branch atangin sum chingpen thahnem tak a awm thu leh hemi chungchanga inhnamhnawih leh mawhphurtu chhuichhuah sak turin Lunglei Police Station ah FIR thehlut velehin, Lunglei P/S case no 168 dt.26.11.2019 u/s 409 IPC ziahluh a ni bawk.

Lunglawn Branch atanga sum chingpen nia sawi hi cheng nuai 1000 vel niin hriat a ni.

Heng MRB Branch pahniha sum tih chingpen chungchangah hian thawktu zing atangin rinhlelh pawh an nei niin thudawn a ni a, chu tih laiin heng an mi rinhlelh te pawh hi tunthleng hian man an la nilo niin hriat a ni bawk.

He sum tih chingpen chungchanga Police Station a MRB lam hotuten FIR an thehluh mai bakah hian anmahni Mizoram Rural Bank Main Office a Vigilance lam pawhin thil awmdan ngawrh takin an chhui ve mek bawk niin thudawnna chuan a sawi bawk.

CACHAR LAM MI THENKHAT TEN RAMRI BUAI HUAMCHHUNGAH HMA LAIN THLAI HUAN AN SIAM



Vanneihthanga Vanchhawng @ 4th December, 2019.
Tunhnaiah Vairengte Kawngthar veng, Auto stand thlangah Vai hoin kudam sak an tum tih thawm a awm a, Vairengte chanchinbu, Rengkhawpui palai chuan nimin khan a hmunah an zuk enfiah a, godown sak tum ni lovin thlai hmun lo siamin ramri buai (disputed area) huamchhungah huan lo ram siamin an chei mek tih an zuk finfiah a ni.

Thlai hmun an lo siamna hmun hi Vairengte Auto stand thlang, tun hmaa bawlhhlawh an paihna thin thlang hret Kawngpui bul a ni a. Helai hmun hi pala hungin an rih fai vek bakah thlasik thlai, Dania leh Anṭam vel an lo ching a ni.

 Nimin khan Vairengte SDO (C) leh khawtlang hruaitu thenkhatten a hmunah kalin an enfiah ve nghal a, ramri buai huamchhunga hmalakna awm hi tha an tih loh thu leh a tul anga hmalak tha an tih thu an sawi.

Monday, December 2, 2019

SUAMHMANG TEN AIIMS SUM RS. 12 CRORE AN RU, SBI-IN FIMKHUR TURIN BRANCH TE A DUH

Aizawl, December 01, 2019
Sunday :

Press Trust of India (PTI) in a report danin India rama Damdawiin lian leh țha All India Institute of Medical Sciences ( AIIMS) chu suamhmang tu annih hriat loh ten an Bank Account kaltlangin an bum a, an account a sum awm Rs. 12 crore zet mai clone cheque hmangin an la chhuak. He thil thleng hi tun hnai thla khat liam ta vela thil thleng anih thu official chuan PTI a hrilh.

Clone cheque :
Cheque tak nen hriat hran theih loh, a tak ang chiah a duan, a lem ni si a ni. ATM Card, Green Card etc pawh tunlai thiamna hmanga clone theih a ni.

Heng suamhmang/ misual (fraudsters) te hian AIIMS pawisa State Bank of India account a awmte hi an account neihna(home branch) ni lo, khawpui dang ațangin clone cheque hmang hian an la chhuak tih PTI thu dawnna chuan a tar lang.

He thil man chhuah anih dan pawh tun hnai khan Delhi pawn lam Mumbai leh Dehradun khawpui ațangin AIIMS hospital Bank Account sum hi Rs. 29 crore *clone cheque* hmanga lak chhuah tumna a awm vang a ni. Bank lamin an rinhlelh leh phalsak ta lo a, Economics Offence Wing, Delhi Police ah report in he thil thleng hi rang taka chhui chhuak turin thu buai an ziak lut nghal bawk.

Official in a sawi zel dan chuan he sum tam tham tak lak chhuahna atan misual leh suamhmangte hman cheque hi cheque lem leh a tak enna _ultraviolet ray test_  paltlang vek a ni a. AIIM lamin he cheque number leh a series pawh a dik tak (original) ngei la hman loh chu an la kawl țha ngei a ni tih AIIMS hotuten Health Ministry hnena an report ah an sawi.

State Bank of India lam hi hmun dang ațanga cheque midang lak leh account a dah luh (clearing) tur leh cheque ruk bo mi account a dah luh chungchangah dan an zawm țha tawk lo hle a ngaih a ni. Heng misualte hian Mumbai ațangin Rs. 20 crore leh Rs. 9 crore Dehradun ațangin lak chhuah an tum leh bawk.

AIIMS Bank account enkawltu hming ziah dan (signature) pawh a tak ang thei ber tura phuah chawp (forged) nia rin a ni a, AIIMS lam inhnamhnawihna a awm loa ngaih a ni.

PTI report inna sawi zel danin Rs. 7 crore hi AIIMS main account Director, AIIMS in a enkawl (operate) ațanga lak niin Rs. 5 crore hi Dean, Research of AIIMS account ațanga lak chhuah a ni a, heng account he hi State Bank of India account ve ve a ni.

Hetiang thil a thlen avang hian State Bank of India hian an branch zawng zawngte hnenah AIIMS bank account No 10874584010, State Bank of India, AIIMS Delhi Branch ( 01536 ) a sum awm cheque hmanga sum tam tham tak pe chhuak lo turin hriattirna a ti chhuak.

State Bank of India, Fraud Monitoring Cell a officer AGM chuan "Clone cheque hmang hian ram pumah sum tam tham tak ruk a ni tawh a, hemi chungchanga fimkhur tur hian SBI thawktu chhungkaw Internet hmang leh WhatsApp group ahte theh darh reng anih thu a sawi bawk.

Bank a thawktute chu mahni branch ni lo, hmun dang branch (non home branch) ațanga sum Rs. 2 lakh aia tam lak chhuah leh transfer tur chungchangah home branch te zawt fiah hmasa zet țhin tur leh customer details pawh zawt fiah hmasa zel tura hriattir an nih thu SBI Official chuan a sawi bawk.

Rs. 25,000 aia tam cheque chu ultraviolet lamp hmanga endik vek tur a ni.

Reserve Bank of India inkaihruaina ang chuan misual (fraudsters) ten Bank Account ațanga sum an lak chhuah hi Rs. 3 crore chung lam chu Central Bureau of Investigation (CBI) hnenah Bank ten thu buai an ziak lut tur a ni.

He report ziah lai hian SBI hian CBI hnena an thlen leh thlen loh hriat a ni lo.

FIMKHUR HLE RAWH :
State Bank of India chuan anmahni dawrtute ( customer) te chu, Email, Social media WhatsApp etc hmanga an Bank account lam thil reng reng tu hnenah mah Bank leh Bank hnathawkten an dil ngai loa, Bank a thawk anga insawite hnena an Bank Account kaihhnawih thil reng reng enmah hrilh ngai hauh lo turin thu a chhuah chamchi a, Bank in Social media hmangin an account chungchang an zawt ngai loh leh, thil hriat fiah duh nei chuan an account hawnna branch zawt hmasa zel țhin turin a ngen a ni.

Source :

News18
November 29, 2019
@ 8:40 PM  IST

 ==01==12==19==
Huna Kawlvawm

Saturday, November 30, 2019

Mizo kohhran hruaituten CAB duhlo

MPCC/Media/PR-2019/62 Dated : Aizawl the 29th November, 2019

PRESS RELEASE

Mizoram Pradesh Congress Committee (MPCC) chuan vawiin November 29, 2019 hian Vanapa Hall kawtah BJP kaihhruai sorkarin kaltlangpui a tum mek Citizenship Amendment Bill, 2019 dodalna hun a buatsaih a. MPCC hruaitute bakah NGO hrang hrang hruaituten thu an sawi.

He hun hi Pu Zodintluanga, MPCC Treasurer-in a kaihruai a, Rev. Lallawmthanga’n Mizoram Kohhran Hruaitu Committee (MKHC) hmingin hunserh a hmang a, Pu Joseph Lalhimpuia, Secretary, MPCC-in report a pe bawk. Thusawitu Pu John Siamkunga, Ex MLA, Gen. Secretary, MPCC chuan, “Indian Citizenship Act, 1955 hi a tha tawk a; kan ram, sakhaw hrang hrang, hnam hrang hrang kan him thin a ni. Vawi 4 lai (1986, 1992, 2003, 2005) siamthat a  ni tawh chungin, a tha zawnga siamthat thin a nih avangin ram mipuite dodal a hlawh ngai lo. Tuna an siamthat tum danah hi chuan kan chhehvel a sakhaw hrang hrang zuitu tam tak awmte hi tihduhdah an nih chuan a lo lut apiang khua leh tuia kan pawm a ngai dawn a. Hei hi India ram mipuite, a bikin North East mipuiten kan himna tur a ni lo tih kan hria a, nasa takin kan dodal a. Heti chunga kaltlangpui an tum lui tlat hi hmangaihna vang a ni thei lo a ni. An kaltlangpui duh a nih pawhin Mizoram hi hrut tel ve suh se” a ti a. Tin, Pu Lal Thanhawla pawhin he dan siamthat tumna hi na takin a dodal tih sawiin, “Mizoram Chief Minister Pu Lal Thanhawla khan nasa takin a dodal a. July 31, 2017 daih tawh khan Union Minister for Law & Justice  hnenah lehkha thawnin, CAB 2016 kaltlangpui tum mek chu NE India tan a him loh avangin pass a nih hmain Mizoram sorkar leh NGO-te rawn ve rawh se a ti a. Hetiang thu tho hi ziakin Joint Parliamentary Committee on CAB Chairperson, Dr. Satyapal Singh hnenah Aug.11, 2017 khan a thlen bawk” a ti.

MSU Gen Hqrs Vice President J. Lalmuanzuala pawhin thu sawiin, CAB dodal nan NGO-in theihtawp an chhuah tih a sawi a, “Political Party-te pawhin kil hrang hrangah theihtawp an chhuah a. Tunah hian kan huanah Saichal a lo lut a, mu puia kan kah let a ngai a ni. CAB dodal turin, Mizoram leh hnam a dinchhuah nan Mizoram mipuite i tangrual ang u” a ti.

Pu Peter Chhangte, MZP Gen Hqrs Vice President pawhin thu a sawi a, “MZP chu CAB duhlohna lantirna reng rengah tel zel kan tum a, hmalak zel kan tum. CAB that lohna te, kan ram leh hnam tana a him lohnate hi kan hrechiang vek tawh a, Mizoram sorkar hian a tih tur a tih ve a ngai a ni” a  ti.

North East Forum for Indigenous People aiawha thusawitu Pu Lalruatliana Sailo chuan, “Central sorkar leh North East state hrang hrangten inremna an lo ziah tawhte chuan CAB dan tha lo, dan sakei lo kal mek hi an dal thei lo a, chuvangin, na taka kan dodal a ngai. Political party lian pahnih Congress leh MNF hian na takin dodal rawh u” a ti.
Thusawitu dang prominent citizen Pu Lalrozara chuan Parliament a dan siamthat tumna, national Party Congress Party-in a dodal chu a tih awm tak nia a hriat thu a sawi a. “Khawvela eng ram mahin economic harsatna avangin mikhual an nei thei tawh lo. Modi-a kaihhruai India ram economy dinhmun nasa taka tlahniam mek, GDP nasa taka tlahniam mek lehnghal tan phei chuan a tih a tih chi a ni lo” a ti a. “Vawiina Congress flag hnuaia CAB kan dodalna hi party pakhat tih ringawt a ni lo, Mizoram tana him lo dan dodalna a ni. Tunah hian Mizoram boruak Delhi lama hralh lam a ni lo, Delhi boruak chhia hi nasa takin kan lo dodal tur zawk a ni” a ti a. Mizoram MP-te lakah pawh beiseina sang tak a neih thu a sawi bawk.

He hunah hian CAB duh lohna resolution lungrual taka pass a ni a, resolution hi MPCC chhuan Governor hnenah an thehlut nghal a ni.

Resolution :

1. BJP kaihhruai Central sorkarin India Parliament-a pass a tum, Citizenship Amendment Bill, 2019  hi sakhaw inthliarna (religious discrimination) hmanga India khua leh tui nihna pek theihna tur a nih avangin sakhaw zalenna (secularism) a palzut dawn a, chuvangin Citizenship Amendment Bill hi BJP sorkar hian hnuk kir rawh se.

2. Citizenship Amendment Bill, 2019 hi dan bawhchhia a India rama awm/cheng ru mekte India khua leh tui nihna pek theihna tur hmanrua a nih avangin Mizoram leh Northeast State dangte tan a him lo zual hle a, chuvangin Central BJP sorkar hian Citizenship Amendment Bill hi hnuk kir rawh se.

3. Northeast State mipuiten nasa taka an do, Citizenship Amendment Bill, 2019 hi BJP-in a pass lui dawn a nih chuan Northeast State-te huam tir suh se.

(C. LALHRIATPUIA)
Secretary
Media Department, MPCC

Thih thlengin MNF ka ni dawn- Lalthlengliana

MNF ELECTED OB THARTEN MIZO HNAM RUNAH THUSAWI

Vawiin 28.11.2019 (Zirtawpni)hian Mizo Hnam Run Chhung Inkhawm hun hnihnaah MNF President Pu Zoramthanga, Chief Minister chuan thu sawiin, "MNF Elected OB-te term hi kum 3 chu a ni na a, mahse, kum 5 hi chu kan kal dan a ni tlangpui a, ECI lam pawhin min zawta kan sawifiah chuan an hrethiam zel a ni. Vanapa Hall-ah kan Constitution kha kan amend a, Elected OB-te thlang tur hian Nomination Committee kan siam a, Elected OB ni lai te, GS leh Adviser atangin 7 ve ve, NCC leh PAC atangin mi 33-te kan awm a. Boral tawh leh zinbote an awm avangin mi 29-ten ballot paper-in kohhran upa thlanin kan thlang a. Ruat ni lovin a thlanin kan inthlang a ni, " a ti.
"Van thuama thuam ka nih hma chuan MNF tan rinawm takin ka awm dawn a, MNF ka nih hi thlanah ka luhpui dawn a ni"


Pu Zoramthanga chuan, "Mizo Hnam Run khar hun tur hi Dec.16, Exodus Day hi a ni dawn a. Kum thar lamah a thara kan insiam rem hma chuan, MNF General Headquarters-a nihna nei zawng zawngte chu, Frontal hrang hrang nen nihna pangngaiin kan kaltlang rih ang. Kan sorkar hi a nghet tawk a, MLA 27 kan nei a, bul kan tan tha a, mi tam tak rin aiin kan che tha nghal a ni. Kan chet thatna min daltu chu fur chhung a rei a, MP inthlan leh inthlan neuh neuh a tam a, hnathawhna hun kan nei tam lo a ni. Opposition-ho hian thil danga min beihna hre lovin thu tlinglo leh fahrahte tein min bei mai mai a. Social Media thlengin kan tiha mawi lovin min sawitir a, mi pahnih phei chuan ngaihdam min dil tawh nghe nghe a ni. MNF chu a tir phat atangin hming kan la thlak ve lo a, MNF kan la ni reng a. ZPM hming thlak sek hian Zoram hi khawiah mah min hruai ngai lo ang," a ti bawk.

Senior Vice President thar, Pu Tawnluia, Deputy Chief Minister pawhin, "Hetiang ang dinhmun sang leh nihna zahawm taka min hlangkaitu MNF mipui leh Pathian chungah lawmthu ka sawi a. Hnam Run kalte hi vei hle thin mah ila, Cancer natnain hun rei tak min tlakbuak a. Mahse, Zoram mipui tawngtaina avangin Lalpan min tidam a ni. Mipui tel lovin ke kan pen thei lo a. MNF chu Mizo hnam hmahruaitu kan ni. Kan hnathawhna kawng hrang hrangah Zoram mipui tawiawmna leh tawngtaipuina ka ngen a. Thurawn leh rawtna nei apiangin rawn thlen zel ang che u. MNF Martar-te thisenin a bual a nih avangin nawhreh theih a ni ngai lovang," a ti.

Vice President thar Pu Vanlalzawma pawhin, "MLA atanga ka tlak hnu kum 2010 khan MNF-ah hian dinhmun sang Treasurer-ah min dah a, nikum tlinpui kumah MLA atangin ka tla leh a. Vice President-ah min hlangkai leh a ni. Kan hotute kaiza vengin party tan hna ka thawk dawn a. In mi tawiawmna ka ngen a ni. MNF chu party discipline nei tha tak kan ni, " a ti bawk.

Vice President thar Pu Lalthlengliana chuan, "MNF-ah hian Elected OB nih hi ka la ngaihtuah ngai lo a. He dinhmunah kei tehlul ka awm hi phulo ka inti a. Hotute min dahnaah erawh lawm takin ka pawm a, engkimah min finchhuaha khak ka ngaihna hunah min khak hreh lo ang che u. Van thuama thuam ka nih hma chuan MNF tan rinawm takin ka awm dawn a, MNF ka nih hi thlanah ka luhpui dawn a ni, " a ti bawk.

"𝐕𝐚𝐧 𝐭𝐡𝐮𝐚𝐦𝐚 𝐭𝐡𝐮𝐚𝐦 𝐤𝐚 𝐧𝐢𝐡 𝐡𝐦𝐚 𝐜𝐡𝐮𝐚𝐧 𝐌𝐍𝐅 𝐭𝐚𝐧 𝐫𝐢𝐧𝐚𝐰𝐦 𝐭𝐚𝐤𝐢𝐧 𝐤𝐚 𝐚𝐰𝐦 𝐝𝐚𝐰𝐧 𝐚, 𝐌𝐍𝐅 𝐤𝐚 𝐧𝐢𝐡 𝐡𝐢 𝐭𝐡𝐥𝐚𝐧𝐚𝐡 𝐤𝐚 𝐥𝐮𝐡𝐩𝐮𝐢 𝐝𝐚𝐰𝐧 𝐚 𝐧𝐢".

Treasurer atana thlan thar Pu K.Vanlalauva chu a zin bo lai a nih avangin thu a sawi ve ta lo.

Chhung inkhawm hi Pu Ramzauva Adviser-in a kaihruai a, Pu Scout Thangmawia ITI-in hunserh a hmang.

(R.LALHMANGAIHA)
Joint Secretary
Media & Publicity Dept.
Mizo National Front
Memo No.MNF/Media/02/2019/219
Dt.29.11.2019.

EIRUK HMANGTE VANGIN RAM A CHHIA

HC Vanlalruata
Principal corespondent, PTI


Vidkun Abraham Lauritz Jonssøn Quisling hi ţhangthar tam tak chuan kan hre tawh lo mai thei e. Amah hi Norway rama sipai lal ve tak ţhin leh a hnu a politics khel zui ta a ni a. Mi hriat a hlawh ţanna chu kum 1921 a Russia rama ţăm a tlâk lai a ei tur pék hnà thawktu zinga a tel aţang khan a ni a. A hnu hian Soviet Union-ah Norway ram palai hna a thawk a. Kum 1929 khan Norway ramah kir lehin Peder Kolstad leh Jens Hundseid te sorkarah khân Defence Minister a ni a. Kum 1933 khan a awm rengna thin Farmers' Party chhuahsanin Nasjonal Samling pâwl a din a, mahse kum 1940 inthlanpui-ah chuan an che chhe hle.

Adolf Hitler hnuaia Germany-in Norway ram rũn a a awp hnu khan, Norway awptu atâna ruat German mi Josef Terboven hnuaiah Quisling hi Prime Minister-a dahin kum 1942 atanga 1945 inkâr chhung khan German ho duhdan ang angin an ram hruai hna hi a chelh a. A minister-te chu Nasjonal Samling mi leh sate deuh vek a ruat a. German sorkarin Juda hnam nuai chimih tuma a beihna-ah pawh an ţanpui tih kha zêp rual a ni lo. Indopui pahnihna rêm hnu khan Quisling hi a chungthu court-ah rèl a ni a. Eirŭk, tualthah leh Norway ram leh hnam phatsan (high treason) thubuai awrhin thiam loh chantir a ni a.

October ni 24, 1945 khan Oslo khawpui a Akershus kulh chhungah court thu angin kahhlum a ni. A ram leh hnam phatsan a tharúm hmanga an ram rũna awptu, German ho nena ţangrual a an ram awpna a a phusa ber a nih avang khan a hming 'quisling' tih hi khawvel tawng hrang hrangah 'phatsantu' (traitor) tihna-ah an hmang ta a, saptawngah pawh hman zui a ni.

Quisling-a chanchin kan han sawi duah nachhan hi eng dang mah nilovin, mi rinawm lo, eirûk hmang leh thuneihna hmang dik lote dinhmun hrilhfiah kan tumna mai a ni. Mahni thawhchhuah ni lo, mahni ta pawh ni lo lâk a mahni tana neih hi eirûk chu a ni ber a. Mipui chanâi ei sakte, mi tute-emaw-in dik lo taka chan ţha a chan theih na’n a thamna dawn te, a thiam zawk thiamloh chantir tura sum emaw thildang emaw dawn te, mahni hlâwkna atana tu emaw hleihluak taka duhsakna pékte, chhungkhat lainate hleihluak taka duhsakte, sorkar sum ni na ná nà political party leh kohhran tana hman tak daihte thleng hian eirûk chuan a huam vek a. Kuttlinglo taka thiltih – a nih tur ang aia tĕ a thing zai leh lung chherte, bŭk tling lova thil hralhte, mahni hlâwkna tur a tana eirawngbawlna gas leh petrol bâkah bawnghnute pawlh dalte pawh hi eirûkna tho a ni.

Kan sakhaw hruaitu tam ber hian pulpit-ah an sawi chhuak zen zen ta lo mai pawh a, Bible chuan tangka sum ngainat hi sual tinrêng bul a ni a ti a. Tangka sum ngaina lutuk chu, mi duhâm an ni a, duhăm chu milem biakna niin a sawi bawk. Eirŭk chĩng hi mi duhâm, mahni sum lakluh duh khawp lova, a dik lo tih hre chunga a ta ni lo sum lâk belh hreh lo a ni. Sum leh pai leh nihna, lalna leh thuneihna duh lutukte hi mi rinawm an ni thei ngai hek lo. Quisling-a nun a thil lang chiang em em chu, thuneihna leh nihna duh, chumi atana engmah pawisak nei lova hnam phatsan duh a nihna kha eirŭk hmang a nih vang chauh a ni.

Sum duh lutuk (eiruk hmang) chu engahmah an rinawm tak tak lo tih hi a sawi ngam. Sum vanga mahni ram leh hnam hralh hreh lote, nihna leh thuneihna (chu pawh sum lakluh theihna) ruihchilh vanga hnam hralh hreh lote hi an sakhaw vawnah an rinawm tak tak thei lo.

Kan ngaihtuah chiang ngai lo mai thei e - Kawngpui siamna a hlêp nei a hnathawk (contractor), hlĕp tam tum lutuk avanga zin mite leh lirthei neitu leh khalhtute tawrhna tŭr pawh ngaihtuah chang hauh lova thawk chhe em em maite hian ram leh a chhŭnga chêng hmangaih angin insawi ve ţhin mahse, “I sawi zâwngin i nihna a lang e,” tih khum hmiah chi an ni. An in sak a chhiat luat avanga hlêp tam tak nei, mihring tam tak thihna thlen thei tih hre tho si hi eng angin nge kan ngaih ang le? Hetianga sum duh luat avanga mipui tawrhna pawh pawisa lote hi ram leh hnam phatsan hreh miah lo tur, an sakhaw vawn pawh sum vanga phatsan mai thei an ni ngei ang.

Ram leh hnam chu kan la sawi lian hle a, eiruk hmangte hi mi depdé an nih miau avangin rin ngam leh rintlak an ni lo. He’ngho avang hian hmasâwnna ţhan a ţhu a, kan kawngpui a chhiat avangin chétsualna a thleng a, zin mite’n hrehawm kan tawrh bakah hlau reng rengin kan zin a. Mipuiin electric ĕng pawh kan duh angin kan hnianghnăr thei lova, tui pawh (a man chawi reng chungin) duh khawp kan neih loh phah. A hma-in contractor/supplier chungchâng kan sawi a, anni hian sorkar a thilti thei kawppui an nei ngei ngei a, kawppui nei lovin anmahni ringawt chuan darbenthek rĩ pawh an tluk lo. Chutianga puanhnuai a an thawhpuiho chu ram leh hnam tan an hlauhawm hle a, sorkarin mawhphurhna a pêk kha dik lo takin an hmang a, anmahni pum puarna atan ram leh hnam an phatsan chiang a ni.

Mahni ram hmasawnna tur, mipui changkanna tur leh hnam zahawmna tur thleng a hralh duhtu, eirŭk hreh lova duhâmho hi engtia han tih chi nge ni dawn? Quisling-a angin langsâr takin an ram leh hnam an phatsan ve kher lo a nih pawhin, Gethsemane huan an chhuahsan hnu a Petera’n âr vawi thum khuan hma a a thiltih nĕn khan a lĕm chuang lo. Hetianga sum duh avanga eirûk hreh lote hi man chhuaha hrem an nih ngei theihna atana India Parliament-in Prevention of Corruption Act, 1988 a siam chhan pawh hi eng dang vâng ni lovin, sum eirŭk hreh lote chu India ram tân pawh an rinawm lovang tih a ring a ni ngei anga, chubakah mipui hmasâwnna leh changkanna tur dâltu chu ram hmelma an ni hrim hrim tih hi a ngaihdan a nih vang a ni ngei ang.

Mizoramah hian eirûk hi kan buaipui nasa viau mai a, India hmarchhak state zingah pawh eirûkna hluarna ber zinga tel anga sawi a tam ta hle. Sorkar chuan dăn a nei a, eirute hremna turin a bik taka din court pawh a awm. Mahse, chuti chung chuan a taka thiltih theih a tlem a; a chhan ber chu eiruk lama fihlim lo ngawih ngawihte kha a chhuitute chunga thuneitu an nih ţhin vang a ni. Chumi duh lo chuan eirûkna dotu, sorkar thunun phak loh din a nih theihna atan India ram pum huapin an lo nawr tawh ţhin a. Sorkar pawhin phŭr lutuk hranpa lovin nawrna a nat em avangin central vigilance commission te, state vigilance commission te din tura hma a la a, chu mai chu duhtawk lovin ram hruaitu lawk ber ber Prime Minister leh state Chief Minister te eirûk chhui thei tur Lokpal leh Lokayukta din turin a nawra nawr chhuah a ni.

Mizoramah hian mipuiin eirûk kan huat tak tak a, eirûk hmangte kohhran leh khawtlângin kan endawng a kan hmuhsit a, kan thlauhthlâk a hun ta takzet mai. MLPC Act, 2014 hman a nih lai a zu an in leh in loh hre hranpa lo leh finfiah chuang lova zu card neite phuartu kohhran khan officer, an hlawh zât an hriat rengte thawhlâwm (sawma pakhat) kha sorkarin hlawh a pêk nĕn a inmil thei thlâwt lo tih kha a hre lo der tlat reng dawn a nih chuan, engtikahmah kan ramah hian eirûkna kan do lovang a, umbo phei chu a harsa khawp ang.

Mipui chanâi eirù a, sum thianghlim lo ei chĩngte’n Pathian chanpual tŭra thawhlâwm tam tham tak tak an thawh ţhin hi Pathian zah lohna lian leh râpthlak tak a ni a, nasa takin Pathian pawi an sawi a. Pathian kohhran an tibawrhbâng bawk a ni. Chutih rualin chhuanlam dawrăwm te te hmanga sum thianghlim lo tih hriat ngawih ngawih lo hlăn thianghlim a lo pawmsaktu kan puithiamte pawh an ingaihtuah chian a ngai ta hle. Eirŭk hi a takin kan hua em? Eirŭk chingte hlauhawmzia hi kan hria em tih hi i ngaihtuah chiang teh angu le.

Thursday, November 28, 2019

Rangkachak tawlhru suama puh Col. Jasjit Singh court-in chhuah

The Frontier Despatch
November 25, 2019

```Brigadier-ah a kaisan loh phah thei tia chhuah zalen a ngenna court-in ngaih pawimawh sak```

RANGKACHAK tawlhrutu ralthuam nena a huhova suam a nihnaa a hnarkaitua puh, Colonel Jasjit Singh-a chu Brigadier-a a kaisan theih loh hlauhpuiin tun hnai khân court-in mihring mihrinnaa lainatna (“humanitarian ground”)-in a chhuah (“dis- charge”) a. Puh a nih anga hamṭhatna chan ve beiseia dan kalha bungraw tawlhrute inkarah inrawlh tawh lo turin a hriattir nghal bawk.

Kum 2015 December thlaa rangkachak tawlhru ṭhîn C Lalnunfela (Aizâwl Electric Veng), Aizâwl chhimlam dâi, Zampuimanga Lungphun bulah lo suâm a, a rangkachak tawlhrûkte chhuhsakah 39th Assam Rifles Commandant hlui Col. Jasjit Singh-a leh midang 13-te chu puh an ni a. An thubuâi hi Mizoram Police hnuaia Special Investigation Team (SIT)-in chhuiin, chargesheet pawh a thehlût tawh a. Insuam thubuâi bâkah hian insuamnaa bungraw dawn thubuâi te, phiarrûkna thubuâi te leh mi vau thubuâite police hian an siamsak.

Hêng an mi puhte hi court-in thubuâi puitling a la awrh tîr lo va, November 13-a he insuamnaa a hnarkaitua puh Col. Jasjit Singh-a leh Laipuitlanga khawsa Bulaki Chand Baid-a te a chhuahna order-ah hian court chuan SIT-in a puhmawh dang mi 12-te lakah nakkum January thla hian thubuâi puitling a awrh tîr (charge frame) dâwn niin a târlang.

Order-ah hian Additional District and Sessions Judge-I, Vanlalmawia chuan Col. Jasjit Singh-a’n a ukilte kaltlanga chhuah dîl nana a ngenna siam zawng zawngah Brigadier-a a kâisân ṭep tawh thu leh a thubuâi awrh lai mêkin a kâisân a dâl tia an sawi chu pawmawm (“convincing”) bera a ngaih thu a târlang a.

“He thubuâi hi eng anga rei nge ngaihtuah a nih dâwn tih sawi theih a ni lo va, [Jasjit Singh-a] chu thiam chantîr a ni dâwn nge thiam loh chantîr a ni dâwn tih pawh hriat a ni lo va. Thuhretu 52 lâi an inlan a ngaih dâwn avângin thubuâi chu kum nga emaw, a aia rei emaw ngaihtuah a ngâi thei a. Hemi hnuah hian [Jasjit Singh-a] chuan thiam chang pawh ni se, Brigadier a kâisân theihna a chân hmantawh thei,” tiin order-ah hian ziak.

A ukilte’n Col. Jasjit Singh-a chu thuhretu pakhat chauhin inhnamhnawih angin police hmaah a puh, a ti bawk.

Court chuan mihring mihrinnaa lainatna (humanitarian ground)-a chhuah zalênin, Col. Jasjit Singh-a chu thubuâi ngaihtuah laiin a lakah finfiahna changtlung tak thuhretute’n an thlen a nih chuan koh lêt theih reng a ni, a ti a. Puh a nih angin bungrua tawlhrutute inkârah hlâwkna ûmin a inrawlh tawh tûr a ni lo va (“He shall not repeat to indulge in the alleged incidence of battle between Smugglers Versus Smuggler to get benefit out of it”), sipai a nih angin India sorkâr laka rinawm taka awm tûr a ni zawk, a ti bawk.

Ani bâkah hian court-in rangkachak tawlhrûk chêtvêl dân leh insuamna hmuna Assam Rifles mi leh sate hruaitua puh Bulaki Chand Baid-a pawh a chhuah a. Baid-a chu he thila puhmawh ve tho Lalmuanawma Mathipi hnungzuitu rinawm (“loyal kid”) a ni a, insuamna hmunah a awm ve lo tiin a chhuah a ni.

Thursday, November 21, 2019

MLA hlawh tipung

MLA hlawh pun chu pass a ni ta

1. The Mizoram Salaries, Allowances and Pension of member of Mizoram Legislative Assembly (A) Bill
2. Salary and Allowances of Ministers (A) Bill
3. Salary and Allowances of Speaker and Deputy Speaker (A) Bill
4. Salary and Allowances of Government Chief Whip and Deputy Chief Whip (A) Bill
5. Salary and Allowances of Opposition Leader Amendment Bill

Kan MLA te hlawh chu 130% in tih pun a lo ni ta a. Member 40 ten minute 40 an sawi ho in Bill 5 hi a rualin an pass ta a. Sawihona ah member 2 chuan la tih pun loh a tha tih an sawi rualin a awm an tih thu leh mipui leh party ngaihdan zahawm an tih thu an sawi a. A dang zawng chuan zak chung chungin a tul an tih thu an sawi a.

A chhan lian ber chu ruang phurh a ni a. MLA LAD Fund atang hian Planning lamin ruang phurhna motor lei a phalsak a. Lei pawh an awm tawh nghe nghe a. Heti a nih chuan he dan (notification) hi paih theih tihna niin a lang. An mamawhna ber sum an hmuh belh miau si a.

Engpawhnise, mipui rorel turin an hlawh a beitham vanga hna thawk tha hlei thei lo niin a lang (an sawi hmangin) a, tun atang chuan tha takin an thawk thei tawh turah ngai ang.

TBC Lalvenchhunga

Wednesday, November 20, 2019

VENG CHEI INTIHSIAK LEH DAWN

Mizoram Tourism Department chuan kumin (2019) Krismas leh Kumthar vuakveta zinmite hipna leh, ram pawna Mizoram leh kan khawpui Aizawl tihlar zelna atan mahni veng chhung cheimawi intihsiakna a buatsaih leh dawn a, a tam thei ang ber tel tur a sawm a ni. Veng chhung cheimawi lawmman chu hetiang hian a ni ang:

1st Prize      : Cheng Nuai 5

2nd Prize     : Cheng Nuai 3

3rd Prize     : Cheng Nuai 2

Consolation Prize (Veng Panga hnenah): Cheng 50,000/- theuh. Aizawl khawpui Veng cheimawi a tel duh tan hengte hi hriat tur a ni:

1.Krismas leh Kumthar 2019 vuakveta Veng chhung cheimawi intihsiaknaa veng chei hi Aizawl YMA Branch hriatpuinaa hmalak tur a ni a, CYMA Office, Tuikhuahtlangah intihsiakna a tel tur veng te chu December Ni 13, 2019 aia tlai lovah an in ziaklut tur a ni.

2.He intihsiakna ah hian Aizawl khawpui huam chhung veng te an tel thei a, veng pum huap hmalakna emaw, veng pum huap anga branch YMA pawmpui a ni tur a ni.

3.Aizawl khawpui veng chei report-te hi Tourism Department, sawrkar officials leh NGO tangkawpin remchangah an endik ang.

4.Aizawl khawpui veng chei intihsiakna chungchanga thutlukna siam ngai a awm a nih chuan Tourism Department kut ah a awm ang.

DIPR

SUMO PHURH LAI ARSA PUAHSA HLANGTHLAA TI CHINGPEN TUTE DAN ANGA HREMNA PE TURIN VAIRENGTE KHAWTLANGIN SORKAR AN PHUT

Vairengte Joint VC and All NGO’s chuan All Mizoram Poutry Farmer Association (AMPFA) in tite hi a rang thei ang bera man an phut tih an sawi.

Vairengte Joint VC and All NGO’s chuan thuchhuah siamin 15th November, 2019 (Zirtawpni)-a All Mizoram Poutry Farmer Association (AMPFA) inti ten Vairengte Arsa zuar Association Ar puah sa, Rs 6,72,000/- (Cheng Nuai ruk sing sarih leh Sanghnih) man lai mai Mizoram hmun hrang hranga thawn darh tur sumo-a an thawn chu, dan behchhan engmah awm lova motor atanga hlang thlaa an lo khawih chingpen chu an demin an lungawi lo tak zet tih an tarlang.

An thuchhuah chuan, "Vairengtea chhungkaw engemawzatin hun rei tak ata tawh mahni tharchhuah ngei hmangin Ar puahsa leh Sa dang dang, khaw hrang hrangah an thawn chhuak ve thin a, tluang takin chhungkaw tamtakin eizawnnan hmangin an lo kalpui tawh thin. Tunhnaiah pawl pakhat AMPFA ten suamhmang chetdan ang maiin, mahni tanghma chauh ngaihtuaha, kan khaw sumdawng ten eizawnna atana an hman ve ber, Sa puahsate chu Hliappui, Selesih leh Durtlang hmunah te nasa taka lo khawih chingpenin a phurtu Motor driver leh passenger te chu tawngkam mawi lo tak taka cho va, vauin, kan khaw hming nen lama lamchhuakin min tham lo hle mai hi kan rilru a nain kan lung a awi lo tak zet a ni" an ti.

Vairengte Joint VC and All NGO’s meeting chuan, All Mizoram Poutry Farmer Association (AMPFA) in tite hi a rang thei ang berin kan Sorkar hian man tura an duh thu an sawi a, an phu tawk hremna pe ngei tura sorkar an phutthu an thuchhuah ah chuan an tarlang bawk.

"Vairengte Arsa zuar Association te bungrua, Dan tlawhchhan engmah awm lova an tih riral sak hlut zawng, Rs. 6,72,000/- (Cheng Nuai ruk sing sarih leh Sanghnih) hi ni 22.11.19 (Zirtawpni)ral hma ngeiin pe turin an phut tlat tih an tarlang bawk. Zoram luhka Vairengte khuaa sumdawngte chunga thu neihna insiamchawp thinte avanga harsatna kan tawh loh nan leh tluang taka sumdawnna kan kalpui theih nan Sorkar hian Dan leh hrai mumal tak siam rawh se" an ti bawk.

Heng an resolution te hi 22nd Novvember, 2019(Zirtawpni) ral hma ngeia an lungawina khawp chhanna leh hmalakna an hmu lo a nih chuan, Vairengte khuain lungawilohna an lantir ve a nih pawhin Zoram mipuite hriatthiamna an ngen lawk tih an tarlang bawk.

W. BENGAL AH NRC HMAN A NI LO ANG - MAMATA BANERJEE

HOME MINISTER :INDIA RAM PUMAH NRC HMAN VEK A NI ANG.

Vawiin Parliament session ah Union Home Minister, Amit Shah chuan India ram pumah National Register of Citizens (NRC) kalpui a nih tur thu a sawi. Mi tumahin an sakhua avangin an hlau tur a ni lo a ti.

Hetih lai hian West Bengal Chief Minister Mamata Banerjee chuan  Trinamool Congress Party Sorkar West Bengal state ah chuan NRC hi kalpui a ni ve lo ang a ti thung.

Vawiin Nilaini, November 20 hian West Bengal Chief Minister chuan he thu hi sawiin tu khua leh tui nihna mah chi leh hnam thil avang hian lak bo sak leh chhuhsak a ni dawn lo a ti thung.

National Register of Citizen kalpui tawhna Assam ah chuan he Register a inziahluh dil mi 3.29 crore zingah hming ziah luh 3.11 crore an awm a, hnawl leh ziah luh loh 19,06,657 lai an awm.
Heng ziah luh tak lohte hi India khua leh tui nih theihna tura lehkha pawimawh țan chhan tur mumal nei lo leh tihsual palh vanga hmaih an ni. Final list of National Register of Citizen hi August 31, 2019 khan tih chhuah a ni.

National Register of Citizen hian dan lova India rama awmte, a  Bangladesh ram ațanga lokal IBI (Illegal Bangladeshi Immigrants) March 25, 1971 hnu lama India rama awmte, an lokalna rama thawn kir vek hi a bitum ber a ni.

Amit Shah chuan NRC a hming chuang ve ta lo te hian hemi chungchang ngaihtuah tur bika din Tribunal ah ngaihtuah țha turin an thlen thei a, dan hre mi (ukil) rawihna tur sum nei lo tan pawh Assam Sorkarin a rawih sak theih thu vawiin khan Parliament ah a sawi.

India Today
November 20, 2019
@ 15:47  IST

==20==11==19===
Huna Kawlvawm

Monday, November 11, 2019

Maruti car siam titlem

KUMIN OCTOBER THLA CHHUNGA MARUTI IN CAR AN SIAM ZAT 21% IN A TLEM

Aizawl, November 10, 2019, Sunday :

Press Trust of India (PTI) report danin Maruti Suzuki India (MSI) in kumin October 2019 chhunga motor car etc an siam chhuah zat chu 20.7% in an ti hniam. Hei hi India rama Car siamtu Company lian berin thla 9 chhung a zawna an car siam chhuah zat an tihtlemna a ni ta.

October 2019 chhunga an siam zat chu 1,19,337 unit a ni a, October 2018 chhunga an siam chhuah zat 1,50,497 unit aia a tlem zawkna chu 31,160 unit lai a ni.

Passengers Vehicle kumin October thla chhunga siam zat 1,17389 unit anih laiin nikum October thla chhung khan 1,48,318 unit an siam thung, kumina siam zat tlem zawkna hi 30,936 unit a ni.

Mini & Compact segment car : Alto, New WagonR, Celerio, Ignis, Swift, Baleno, Dzire  te hi kumin October 2019 chhung hian 80,064 unit siam chhuakin, nikum October thla chhung khan 1,08,462 unit an siam thung. Kumina siam zat tlemna hi 28,398 unit a ni.

Utility vehicle - Vitara Breeza, Ertiga, S-Cross kumin October thla chhunga siam chhuah zat chu 27736 unit a ni a, nikum October thla chhunga siam chhuah zat 22,526 unit aiin 210 unit in a tam zawk thung.

Mid size Sedan Car - Ciaz hi kumin October thla chhungin 1922 unit siam chhuakin nikum October thla a siam zat 3516 unit aiin 1591 unit in a tlem zawk bawk.

Light commercial vehicle - super carry's 1954 unit anih laiin nikum October thla chhunga siam zat 2079 unit a ni a, a tlem zawkna hi 125 unit a ni bawk.

Thla hmasa September 2019 chhung khan an car siam chhuah zat hi 17.48% in a lo tlem tawhin 132,199 unit an siam a, October 2019 chhunga an siam chhuah zat 1,19,337 unit aia a tamna chu 12,865 unit lai a ni.

A tehna atan nikum lama a thla milpui (corresponding month of the previous year) hman a ni.

Economics Times
November 10, 2019, 13:42 IST

==10==11==19 ==
ℍ𝕦𝕟𝕒 𝕂𝕒𝕨𝕝𝕧𝕒𝕨𝕞

Ganza kg50 vangin kum 12 jail tang dawn

Dt.7.11.2019 khan Champhai Special Judge Pu R. Vanlalena chuan Ganja Kg. 51.6 grams neitu Ralkhuma Chhangte (45) chu hrehawm taka kum 12 Jail tang tur leh pawisa Rs. 1,00,000/- (Nuaikhat) chawi turin hremna order a siam.

 Kum 2018 kumtir khan Champhai Police leh Assam Rifles tangkawpte chuan Zote Lei bulah Sumo pakhat Hnahlan lam atanga Champhai pan chu report an dawn bawhzuiin an lo chang a, he Sumo hi an han check chuan Sumo chunga Hold-all chhungah leh Bag dang pakhat chhungah chuan Ganja tam tham tak an hai chhuak ta a ni.  He ganja hi tunge a neitu tia an han zawh chuan passenger zinga pakhat Ralkhuma Chhangte, a pa Thuamkunga, Hnahlan khua chuan a ta a nih thu a sawi. Ralkhuma Chhangte hi police te chuan manin a lakah hian ND&PS Act tlawhchhanin thubuai chu ziak lut ta a ni.

 He thubuai hi Champhai Special Judge in trial a kalpui chhungin prosecution tan thuhretu (witness) pali a exam a, Ralkhuma thiamthu sawi sak ve turin mi 7 pasarih court ah an inlan ve bawk. Thuhretu te thusawi zawng zawng ziaka record te chu ngun tak leh chik taka court-in a buk tawn hnuah thu tawp chu siamin Ralkhuma chhangte chu hrehawm tak kum 12 jail tang tur leh pawisa Rs 1,00,000/- (Cheng nuaikhat) chawi turin hrem a ni ta a ni.

Foreign inthawn danah diklo a awm em?

Foreign a hnathawka inthawn hi.... (Mizoram sawrkar in dan a bawhchhia em?)

Mizoram pawh hna a harsat tak avangin ram pawn lamah hna zawngin kan vak ta suau suau a. India sawrkar hian ramdang a hnathawh/Overseas Employment chungchangah hian dan mumal tak neiin Emigration Act 1982 hnuaiah hetiang lama eizawng, Recruitment Agency ten an tih tur (guidelines) fel takin Ministry of Overseas Indian Affairs in a zam a.

A hmasa in hetiang lama eizawng te hian kan ram ei leh barah nasa takin sawrkar an pui tihna a ni a. Ram dang atanga pawisa lo lut (foreign remittance) hi India rama state changkang leh zirna lam pawh a kan phak theih loh Kerala khan India rama sum lo lut zawng zawng za zel a 20 dawn a chang pha a. An economy ah nghawng a nei tham a ni. Chuvangin sawrkar pawh hian a ngaihven a ngai reng a ni.

Recruitment Agent te hi Ministry of Overseas Indian Affairs hnuaia Protector of Emigrants hnenah registration an ti tur a ni a. Registration fee Rs 25,000 (singhnih sang nga) pe in kum 5 valid registration pek an ni a, bank guarantee nuai 50 a ngai bawk a. Hemi hnu hian renew leh zel tur a ni. Heng RA te zingah hian sum uchuak taka an charge thin avangin kum 2015 khan sawrkar in PoE leh RA te hnenah thupe in an sum charge/ commission hi an hna hmuh sak te hnen atangin cheng 20000 (singhnih) emaw  ni 45 hlawh aia tam laksak a khap ta a. Agent ten an sawi thin heng visa fee, medical fee, airfare (thawhna chuan man) leh hotel thlen man thlengin ram danga chhawrtu tur (employer) ten an tum vek tur a ni a ti ta bur mai a.

Mizoramah hian tunah dan hnuai a registration nei a kalpui kan nei rih lo a. Mizoram sawrkar hian The Mizoram Private Placement Agencies (Regulation) Act 2015 hnuaiah registration kalpuiin DC hnenah registration fee cheng 5000 pe in foreign ah hnathawk in kan in thawn mek a. He dan bu Chapter IV, Para 8 chuan Clause (1) chuan "Private Placement Agencies shall furnish the details of employment of Domestic Worker to the Controlling Authority within seven days from the date of conveying of domestic worker(s) beyond the boundaries of the State of Mizoram" a ti a. He Dan hmang a foreign a hnathawk a kan in thawn hi dan kalh niin a lang.

Chutih laiin emigration hi state subject ni lo in Union List a nih avangin India dan zawm a ngai tihna a ni a. Passport hi chi hnih a awm a. Emigration Check Required (ECR) leh Emigration Check Not Required (ECNR), a bikin ram 18 (ECR) a hnathawk tur chuan Emigration Clearance hi Protector of Emigrants atangin lak a ngai a. Chung ram zingah chuan Mizote kan in thawn thinna ram Malaysia, Oman, UAE etc pawh a tel a ni. Emigration Clearance nei lo a thawn te kan awm em?

Dan kan zawm si loh chuan Myanmar atanga kal nen enge a danglamna tih te pawh zawhna a awm thei awm e. Hna siamna tha tak a ni a. Kan himna tur leh kan ei leh bar thawhchhuah kawng a thawh hlawk thei tak, eizawnna siamna ni bawk si hi kan sawrkar hian mumal zawk a kalpui hi a tih makmawh a ni a. Recruitment Agent ni tur te tan Nuai 50 Bank guarantee hi a sang deuh a nih chuan sawrkar hian Call Centre din tu (Publicsoft) nuai 100 advance a pek theih ang te, NIAS a advance a pek ang te bakah Lengte EPIP rama Vai company tan a guarantor a atang ang khan kan Thalai eizawng te tan a tang mai tur a ni dawn lawm ni?

Ram rorelna ah dan (rule of law) zawm a nih loh chuan good governance (rorelna tha) kan nei thei dawn lo tihna a ni a. Sawrkar a in daih bik lo te kan ti thin a. Hei hi kan hriat reng a tul, kan sawrkar hian keimahni min enkawl tur hian Minister 12 bakah MLA 10 chuang MoS rank a pe a. Department 43 neiin mi sing nga dawn a ruai a. Heng mi te hlawh leh enkawlna atan hian kan Budget za zel a 79 dawn an eiral avangin a ti thei ngei tur a ni.

Ram rorelna tha ah chuan mipuite an hlim thin. Sawrkar aia fing hmasa an pun zel chuan a fing ve lo te kan chep tawlh tawlh ang a, hausa leh rethei kar a zau tawlh tawlh dawn tihna a ni. Tho la ding ta che!

TBC Lalvenchhunga

Sunday, November 3, 2019

NAGA FLAG HRAN NEIH REMTI

National Socialist Council of Nagaland- Isak Muivah (NSCN-IM) in Naga buaina chinfelnaa Naga flag hran neih an phut chu sorkar laipui chuan a remtihsak a, hman theih chinah erawh bithliah an siam thung.


Naga flag hi an state chhungah an hnam chhinchhiahna tur atan an hmang thei dawn a, sorkar kaihhnawihah erawh hman an phalsak dawn lo niin an sawi.

Sorkar laipui leh NSCN-IM hian inremna zawnga inbiakna chhunzawmin, Ningani khan meeting an nei a ni. Meeting hi vawi hnih an nei a,chawhma dar 11-ah leh tlai dar 3-ah neiin, pawl pahnihte hian inhriatthiamna ṭha tak nen meeting hi an titawp a ni.  Meeting hnuhnung zawkah hian Naga flag chungchangah hian an inrem a, hei vang hian ṭhenkhat chuan meeting hi a hlawhtling hle niin an sawi bawk.

Constitution hran neih an phut chungchangah erawh thutlukna siam a la  ni lo a, sorkar lam chuan a rang thei ang berin, buaina chhuak lo tur zawngin hemi chungchang hi an ngaihtuah ṭha leh dawn niin an sawi.

Tun dinhmunah chuan sorkar laipui leh NSCN-IM hi ṭha takin an inbe thei a, hetihlai hian Press Bureau of India (PIB) chuan Naga  buaina chu chinfel a ni tawh a, puanchhuah a ni thuai dawn tih social media lamah a darh nasa hle tih tarlangin, hei hian hmun ṭhenkhatah chuan mipui rilru a tiralmuang lo hle niin a tarlang.

"Naga group-te nena inremna hmawr bawk a nih dawn chuan, stakeholder zawng zawng Assam, Manipur leh Arunachal Pradesh-te pawh telin inbiakna neihpui hmasak a ni dawn a, an ngaihdan lak hmasak a ni phawt ang," tiin an tarlang a ni.

Source: Vanglaini

TUIKUK AN KIR THAT DUH LOH AVANGIN HUN PEKBELH AN NI


Tripura Tuikuk Relieaf Camp a Tuikuk awm te hruaikir hun chhunga kir lo an tam avangin Mizoram sawrkar chuan ni 15 hun a pekbelh. Hetihlai hian nimin a\ang khan Relief Camp a Tuikuk awm te chuan Kanchanpara leh Relief Camp a motor lut tur an dang. 

 DC Office, Kolasib a thuneitute hnen atanga thu kan dawn danin, Tripura Tuikuk Relief Camp a awm hruaikirna hna October ni 3 atanga thawhtan chu nimin khan a hun a zo a, Tuikuk kir lo an la tam avangin Kolasib leh Lunglei District a Tuikuk hruiakir hun chhung chu November ni 15 thleng a hun pawhsei a ni.

 Kolasib District-ah hian Tripura Tuikuk Relief camp a awm kir duh chhianchhiah zat hi chhungkaw 688 an ni a, heng zinga chhung- kaw 18 chiah hi hruaikir hun atana hun siam chhung hian an rawn kir a, Tuikuk hruaikir hun chhunga kir lo an tam avang hian ni 15 Mizoram sawrkar chuan hun a pekbelh leh ta niin thu kan dawng a ni.

 Kolasib District a Tuikuk hruaikir te hi Hortoki ah chhungkaw 5, Dilzau ah chhungkaw 2, Zodin (Rasdali) ah chhungkaw 5, Meidum-ah chhungkaw 1, S. Chhimluang-ah chhungkaw 1, Bukvannei-ah chhungkaw 1 leh N. Thianglian-ah chhungkaw 2 dah an ni.

 Tuikuk rawn kir te hi October thla a an dawn tur Rs. 5000/- pek an ni a, heihi kum hnih chhung thla tin an dawng ang. In hmun a vang feet 30 leh a dung feet 40 pek niin insak tanpuina 1st Installment Rs. 25000/- pek an ni bawk a, buhfai an dawn tur pek an nih bakah an account-ah cheng nuai li dahsak an ni bawk. An account a pawisa hi kum hnih hnuah a pung nen an la chhuak thei ang.

 Sawrkar-in Tuikuk hruaikir hun a pawh-sei mek laiin  releaf camp a awm Tuikuk te hian, nimin atang khan Khanchanpara leh relief camp inkar -ah motor an dang \an. Motor an danna chhan hi Central atanga Free ration an dawn thin chu tihtawp a nih avang niin thudawn a ni a, Relief camp atanga hruai luih tumna hi an duh loh avangin free ration an dawn leh theih nan motor an dang ta niin thudawn a ni bawk.

 (Mamit District-ah chuan Tuikuk kir tur an tam avangin november ni 30 thleng hun pek an ni sa a ni)

Source: ZMP Tlau-a

Tuesday, October 29, 2019

SERCHHIP A HEALTH DEPT. OFFICER TRANSFER CHUNGCHANG A SORKAR LEH YMA INKAR BORUAK AWM MEK HI

Serchhip Sub-Hqrs. YMA hnuaia ruihhlo do pawl Sub-Hqrs. YMA anti Drugs Squad (SADS) te hian ruihhlo chi hrang hrang lo hluar chho mek doin theihtawp chhuah in hma an la a. Heroin No. 4 mai bakah damdawi zuar ten an lisence in a phakloh damdawi ruih theih, ruih tura an hralh chhuah thin te pawh Health Dept. hnuaia Drug Inspector te nen tangrualin an hma thin a.
Tuna transfer tak Sarah Laldintluangi Asst Director (Food&Drugs) hi YMA thawhpui tha tak ani.

Serchhip a damdawi zuar pakhat Mapuii Drug store atangin hetiang damdawi ruih chi, an lisence in a phakloh an kawl thahnem tak hi man ani a, YMA hmalakna Asst. Director in a bawhzui angin March 6,2019 khan mapuii Drug store hi an lisence cancell sak ani a, insenghawi nan thlakhat chhung hun pek an ni.

Mahse Mapuii Drugs store neitu te hi Health Minister hmelhriat tha tak leh an kohhran (BCM upa) pui an nih avangin an tawng huai hle a, Hun tiam ral hnuah pawh an dawr an hawn chhunzawm zel avangin order dang pek leh ani a, hemi tawp hnuah pawh dawr an la khar chuang lo Damdawi dawr pawh hi tun thlengin titawp loin Health Minister thu hmuin an la hawng zui zel ani.

Hemi te hian YMA hmalakna anga tawiawm a bawhzui puitu Asst. Director hi hua in na tak takin an tawng khum bakah thil an tih theih zia te an sawi a, Health Minister hnena an hek avanga sawn anih avangin YMA te hi an lungawi theilo ani.

Sub-Hqrs YMA hian Asst. Director transfer order hi sut leh tura sorkar an ngenna a hlawhtlin mai loh avangin vawiin Oct.28 hian Health Minister hmuh an tum a, Health Minister hian inrinni khan YMA hruaitute hi a hmuh hman loh thu a PS kaltlangin a hrilh a.

Oct.27 pathianni tlai khan Sub-Hqrs. YMA te hian extended meetting koin SEC member bakah Branch tin OB te kokhawmin vawiin tlai dar 4 hma a Transfer order hi sut anih loh chuan na zawka hmalak an rel ta a ni.

https://www.facebook.com/groups/zoramnationalistpartysubhqrslli/permalink/2605749122986998/





SERCHHIP CMO OFFICE-A ASST DIRECTOR TRANSFER ORDER KALTLANG PUI RIH DAWN LO, OFFICE KAL DAN TUM PROG PAWH THULH

 Serchhip Sub-Hqrs. YMA in Serchhip CMO Office-a Asst. Director (Food and Drug) Transfer-na Order sut tura Mizoram sawrkar an ngenna chu nimin October ni 28, 2019 khan Mizoram sawrkarin thuchhuah siama Transfer Order a lo siam tawh chu kaltlangpui rih lo tura a tih tak avangin, hemi chungchanga hmalakna tur an lo ruahman tawh chu, tiamchin awm lovin kaltlangpui rih lo tur a ni tih mipuite an hriattir.

An hmalakna tawiawmtu zawng zawngte chungah Serchhip Sub-Hqrs. YMA chuan lawmthu a sawi a. An beisei ang diak diakin a hlawhtlinna la hmu lo mahse an thilphut tih hlawhtlin a nih theihna tura hma  lak saktu Health Minister, Dr. R. Lalthangliana leh Health Department-a thawkte chungah leh Serchhip East Block MNF te chungah Serchhip Sub-Hqrs. YMA chuan lawmthu a sawi tih thuchhuah siamin an tarlang.

SSA LEH RMSA KAN ENKAWL DAN

29th November 2019

CSS hnuaia awm niin 90% sum dawngin State Sorkar in a enkawl hlawm mek a ni.

SSA
SSA hi kum 2001 vela kalpui tawh a ni a, Elementary Education(Pawl 8 thleng) an kalpui ber. A tir atanga thawk ngar ngar te chu kum 20 dawn thawk tling tawh an awm a, hnadang beisei tura kum Over tawh an awm teuh tawh ang. Project hnuaia phuahchawp tak tak Post thenkhat chu tih tawp a awm nual tawh a, tunah hian a ngheh beiseia in hamtang emaw, kum Over thlenga thawk tawhte an kat nuk a, an dinhmun hi a harsa viau maithei. Thla 3/4/5 danah hlawh an la a, chhungkaw chawm tan chuan ngaia neih harsa tak pawh a ni mahna. MNF Sorkar hlim khan an hruaitu bawr 10 vel nupui, SSA a thawkte dah nghet tura nawrna a awm hman deuhin an sawi a, mahse an ti tlang ngam ta lo a ni maithei.

Pay Scale emaw, Pay Commision emaw zui an nei miah lova, Pay Revisio pawhin an tan awmzia a nei ve lo.

RMSA
An ni hi 2011 vela bul tan niin kum 8 chuang chu an kal ve der tawh mai. Dinhmun chirî tak an ni. Secondary Education an tuam thung. High School ah Headmaster te awmin mi thiam tak tak an awm teuh a, mahse an Status pawh hi an chiang lo!! Zirtirtu te chu Govt High School hmun dangah an Attached theih laiin Headmaster te chu indaihlohna ah pawh an Attached ve ngai lo. Middle School Head te pawh Gazetted ah puan a nih tawh laiin RMSA Head te hian an Attest theih leh theih loh pawh an chiang lova, a thenin huai deuhin an ti mai a, an hotute(Govt High School zirtirtute) pawhin an sawi chian sak thei lo.

A din tirh khan School sakna sum neuh neuh a tam bawk a, hlawh an la tha thei viau a, kum 3 vel a vei meuh chuan thla 3 dan vel hi an hlawh lak dan a nih tawh thu an sawi ve bawk. 7th Pay an lak mup mup laiin Central in an hlawh a tih hniam sak zui a, Mizoram Sorkarin a ngai angin a kalpui hlauh thung.  Headmaster lakna Criteria ah hian Government Teacher or Adhoc Aided High School Teacher kum 5 tal thawk tawh B.Ed nei lak an ni a, hun a kal zela hetiang Criteria hi an zawm reng ta chuang lo.  Headmaster a heng Govt leh Adhoc atanga lutte an inchhir viau tawh hlawmin an sawi bawk. Hnadang beisei tura kum Over tawh leh Over hnai tawh an awm nual tawh bawk.

An Post hi a tlangpuiin a thingtlang hlawm hle a, inpui lam leh Post lama khawsak na nen tunlai thil man chhut chuan Taxi Driver te hi pha lo tak an ni mek. Hlawh an la tha thei lo zui.

RUSA -
CSS mah nise, hei hi chu Project fuh tawk lo pahnih hnu lama piang a ni a, a fuh hmel ta riau. RUSA hnuaiah hian College Asst Professor tur mi 71 lak tawh chu Apoinment pek an la ni lova, a chhan chu he Project ah hi chuan a Project tawp hun hun ah State Sorkar in a nghetin a dah ang tih a awm tlat a, hei hi State Sorkar a intiam rih lawk loh na chhan niin an sawi. Hei mai bakah SSA leh RMSA  ang lo takin Central Pay Commission zul zui tho in Fix a hlawh pek an ni dawn a, a tlem dawn lo. District anga inkhaikhawm duah duah a, Zirtirtu nghet te Officer Post ang hrima in rawihna a awm ve lova, College a Coordinator te chu State Project Office nen an in thlun zawm tawp mai a ni. Project hnuaia an awm laiin Pay a tha a, Project tawp huna nghet tur an nih avangin Security a tha hle in a lang.

RAWTNA LAM -

A ENKAWLTUTE -
SSA leh RMSA bik hi State khat tawp enkawltu ber State Project Director atan hian State thenkhat chuan IAS te an ruai a, keini ah chuan DEO Level emaw an ni tlangpui a, hei hi chu engpawh nise, Deputy State Project Director, District Project Coordinator tih velah Zirtirtu tho an dah vak mai hi thil mak tak leh Protocol mumal lo tak a ni. Teacher in Headmaster a enkawl zawk hú mai te hi Sorkar nih dan tur a ni lo.  RUSA kal dan hi a fuh thlap zawk a ni. Deputation theih rau rau chuan High School enkawl tur chuan college Associate Professor chin tal hi Deputate thei se a Protocol pawh a dik deuh mahna. High School zirtirtu in High School Headmaster a enkawl tlat...

PLAN SIAM LEH SALARY -
Kum khat atana School tinin an dawn Rs.50000 vel bawr hmanna leh an hlawhah UC phuahchawp hmanga Advance deuh taka Central lama an Report pawhin hlawh chu thla 3 dan velah an la tho a, chu pawh chu pawhkhawm mai mai a ni fo hi Central lam nge helam inthlahdah vang ni ang? SSA leh RMSA hamthatna tura MHRD dawr tura kan rinrawl berte hi an theuneu lutuk a ni thei em?

JOB SECURITY -
Engmah an nei lo. A Project tawp hunah pawh an nghet ngei ang tih a awm chuang lo. MR an Bill thei lo. An hlawhpui ber pawh an la ve leh tawk thin chauh a ni. Project hlawhtling tura thawk ngar ngar tute hmakhua hi ngaihsak tawk a ni lova, a thim chho zel zawk a ang.

CSS KHAIKHAWM ANG U -
Heng bakah hian NRHM, NeRLP, MSACS, NREGS, SIRD etc te pawh hian harsatna in ang tlang an nei hlawm a, CSS tha taka kalpui a nih theih nan leh thawktute hamthat theih anga dap a nih theih nan te, Project siam kawngah te hei aia chak zawka kan kal theih nan CSS Commission emaw Board emaw hi din a hun viau tawhin a lang. Tuna a enkawltute, a hotuber te hian Project hnuaia a nghet lova thawktute hmakhua hi an ngai em em lem lo tih a hmuh theih reng si a.

ZIRTIRTU LÂK -
Education ah kan Sorkar thar hi a chetha chho viau dawna kan ngaih laiin a System siamthat aiin hna lak hum hum lam hi kan tuipui mek a ang ta riau a, kan chhangchhiatna belhchhah tu mai tur a ni. MR 800 chuang kan lak te hi nakin lawka kawng la zawh leh tur an ni.

SSA leh RMSA ah kum 10 Qualified vekin an thawk tauh tauh a, zirtirtu nghet lakah an ni hi a tahtawla dah nghet ta mai lo chuan mithar an zuan san daih a!! Dah ngheh a ngaih hunah Sorkar phurrit tur an la ni. Zirtirtu nghet lak in heng ho hi dah lut zel se, an Post ruakah hian a thar la chauh zawk se, intah hriam nan hmang ila kan kal fu zawk ngei ang.

Sawi tur a tam hle a, kei aia hre zawk tam tak in awm.. Han sawi ve teh u.

David Sailo

Monday, October 28, 2019

Bru/tuikuk te hi enge an nih?

BRU

By HC Vanlalruata
Principal correspondent, PTI

Mizovin ‘Tuikuk’ kan tih, Tripura-a Bengali hovin ‘Reang’ an tih, tunhnaia anmahni’n ‘Bru’ an intih tâk avanga ‘official’ taka Bru tia kan koh takte hi Mizoram hian a buaipui rei ta hle mai a. A hnam pum ang deuh thàwa hmun danga pêm chhuak (displaced) an nih miau avangin, sorkar laipui bakah mihring chanvo humhalhtu pâwl lamte thlengin an ngaihven hle bawk a. Kan thupui kan luhchilh hma-in ‘Tuikuk’ tih hi ţawngchhia leh inhmuhsitna lam a ni hranpa lo tih hi hriat a ţha hle a.

An sawi dan chuan Mizo thlangtla hmasate khan an zu hmuhin “Eng hnam nge in nih?” tiin an zawt a (Hmar nge, Lusei nge, Paite emaw em ni in nih tihna a ni àwm e). Anni chuan hrethiam lovin “Enge in tih dawn?” an ti emaw tiin “Tui kuk nai” (ka inbual dawn) tiin an lo chhâng a (tui hi tui an ti ve tho a ni àwm e). Chutah chuan “Tuikuk hnam an nih hi” an ti a, ‘Tuikuk’ tiin an vuah hlen ta a ni, an ti.

Bru ho vânga harsatna hi kan sawi tamin Mizo tam tak, a bul a bál, a phuk a phak hre chiang mang si lova, hnam hrang an nihna-a Bru hote lo haw ve êm êm an tam viau a. An huatzia pawh social media lama ziaka ‘hate comment’ kan tih ang chi a insŭmkâr hauh lova ti ta bawrh bawrh pawh hmuha chhiar peih a thu a ni mai. He’ng ho hian an rilru hniam leh chhiatzia bâk an mualphò lova, Mizo hnam hmai an timâwk tel bawk a, mahni rama hnam tlêm zawkte chunga hleilen ching kan ang ta êm êm a.
Sihţhiang khua-a Presbyterian kohhran hruaitu Upa Manik-a’n Tripura-a a pĕm ve loh chhan a sawifiahna-a, “A pawi ka sawi lohva kut min thlâk duhtu tŭr Mizo ka la hmu ve lo,” a tih te ang kha an thaichhe nasa hle a ni – hetiang ho hian.

Mizorama awm Bru hnam harsatna (political problem) hi tunhma deuh fê aţanga lo inţan tawh a ni a. He hnam hi an ram (homeland) dik tak chu, Tripura hi niin an chanchin zir mite chuan an sawi a, Mizo thawnthu-a Reng Lal Raja (Maharaja of Twipra/Tiperrah) khua leh tui ni ţhin kha an ni a. History ziaktute’n an ziah dan chu – “Reangs (known in Mizoram as Brus) are one of the 21 scheduled tribes of the Indian state of Tripura. The Bru can be found all over the Tripura state in India. However, they may also be found in Mizoram and Assam. They speak the Reang dialect of Bru language which is of Tibeto-Burmese origin and is locally referred to as Kau Bru.” Heta chiang tak chu Tripura-a tlángmi 21 zing ami an ni tih a ni a, tlángmi zingah Tripuri tih lohva hnam tam ber an ni a, kum 1971 chhiarpui khân Tripura-ah 64,722 an awm a ni.

Buaina lo chhuahna bul tak hi kum 1994-a din Bru National Union (BNU)-in kum 1997 September ni 23 leh 24-a Mamit district-a Saipuilui khua-a an inkhâwmpui aţanga hriat ţan a ni a. He BNU inkhâwmpui-ah hian palai 400 vêl an kal a, an zĩngah hian Tripura lam mi pawh an tam hle. Inkhâwmpui palaite chuan Mizoram hmar thlanglam ram sâtthla a, Bru hnam puala autonomous district council hran neih an ngiat thu an puang a, chu chuan Mizo mipui, a bĩkin khawthlang lama awm MZP hruaitute a ti lâwm lo hle a.

Police report aţanga a lan dan chuan hetihlai hian (khatihlaia) BNU hruaitu R. Laldawngliana leh A. Sawibunga Riang te bâkah Bru Students Association (BSA) President Bruno Msha te chuan Bru hote chu Mizoram chhuahsan thuai a, Tripura a chhuk tura hriattirin khaw hrang hrang hotute hnenah lehkha pawh an pe a. An lo invaukhân lâwk tawh avang hian, MZP boruak awm hma pawh hian chhungkaw ţhenkhat chu an pêm thla tawh niin Police report-ah târlan a ni. (The Bru Crisis in a Nutshell - ziaktu L.T. Hrangchal, khatih laia Mamit district SP, phek 5-na).

Hetihlai hian Police-te paw’n an la hriat lohvin hel pâwl – Bru National Liberation Front (BNLF) chu a lo ding tawh a. A dintu zinga langsâr zualte chu Vanlalliana, Romawia leh A. Bidaia te an ni a, anni hi kum 1997-98 inkâr khan paihthlâk niin, Lalhmingthanga chu Army Chief-a dah a ni a, ani leh a hote pawh paihthla lehin Assam-a Riflemara khaw mi, Surjomoni Reang chu hotu berah a awmzui ta a ni. BNLF hian October ni 21, 1997 khan Dampa Tiger Reserve venhim hna thawktu Forest Guard Pu Lalzawmliana chu Persâng khaw bulah an kâphlum a, hei hian mi tam tak thin a ti-ur hle a. October ni 19 leh 21 inkâr khân Tuirum, Khamráng, Falkawn, Hnahthialzáwl leh Damparengpui khuate chu BNU hruaitute hian tlawhin Tripura-a pêm tŭrin an vau tawh niin Police-te chuan an sawi.

Mipui thinrimin October ni 24 khan Tuipuibari khua-a Bru ho in rauhsan ţhenkhat chu an hâl a, hemi hnu hian BNU chuan Mizote chu an puh chhe hle a. A kimchangin kan sawi sêng dawn lova, Union Home Minister leh National Human Rights Commission-ah hêkna an thehlut a. Khaw 41-a in 1,391 Mizote’n an hăl ni-a an puha a hmuna kala an enfiah chuan an puhna-a khaw 11 (Mualţhuam, Mualkawi, Sêrhmun, Bâwngva, Phaizau, West Phŭlpui, Chuhvêl, Chhĩppui Kăwnmawi, Maubuang, Lungmawi leh Zamuang)-ah te hian in pakhatmah a kâng lova, in kâng zat pawh hi khaw 16-a in 325 a ni zawk a. Bru nula 44 pâwngsual, Bru mi 8 Mizo kuta tualthi tihte leh puhna dang dang pawh chhuichian hnu-ah dâwt vek a ni tih hmuh chhuah a ni. (The Bru Crisis in a Nutshell phek 8-na).

Hetianga kan han sawi duahna hian chhan a nei a. BNU hruaitute hian a tak takah hian Mizoram chhunga anmahni puala Autonomous District Council hrang neih hi an duh leh an rilru-a an tum tak tak a nih loh hmel. A chhan chu Bru ho hi Mizoram aţang chauhva chhuakin Tripura-ah an pêm tlat lova, Surjomoni Reang te anga Assam aţanga relief camp-a pemlŭt engemawzât an awm a, Tripura-a awm nghet zĩngah pawh mahni in leh lo kalsana relief camp-a lŭt an awm tih hi sorkar chhinchhiahna (record)-ah a lang.

Chuvangin an tum ber chu Tripura hmar lam (North Tripura district)-a Bru hnam tam zawk lo awm nghet sa te zuk belhchhah a, helai biala Riangram (Reang land) din ni ngeiin a lang - Tripura tlângmi hnam zinga a tam ber dawttu an lo ni sa bawk a. Chu ngei chu tuna an dinhmun leh sũkthlêk hian a tilang chhuak a, relief camp 6-a awm chhŭngkaw tam ber, politics ngaihtuahna thŭk tak nei lem lote chuan an pawisa dawn tur hisâpin lokĩr an châk êm êm a, mahse, an hruaitute khuan an kĩr bĩk lohna tŭrin kum 22 chhŭng chu ţan an la char char chu a nih hi.

 Tŭna Tripura relief camp-a awm Bru hote hi an lo zĩkchhuahna leh an ram (homeland) dik tak chu Tripura khu a ni a, chuti chung chuan Mizoramah hian engemawzât chu kum engemawzât inbêngbelin an inthlah pung tawh a. Mizoram mi-a pawmtu kan kohhran tirhkohte pawhin luhchilhin a tam ber chu Kristian-ah an siam tawh a ni. Kum 1960 hmalam kha chuan Mizoramah hian Bru hnam hi tih tham an la awm lova, hnam bil 1,000 awm chin zingah pawh tarlan an nilova, kum 1971 chhiarpui-ah erawh chuan Bru ho hi Mizoramah 9,828 an awm ni a chhinchhiah a ni. (shodhganga.inflibnet.ac.in › bitstream by JK Patnaik).

Bru hnam chungchang leh politics chingchivêt, Mizoram aţanga pém chhuakte avanga harsatna awm chungchâng (Bru imbroglio) hi chiang tak leh uluk taka kan ngaihtuah a ngai a, rilru no leh pâwngpaw thinrim ngawta thil kan thlĩr loh a fuh ang. Pakhatna-ah chuan hnam pakhat aţanga tam tham fé mai, state danga pêm a, in leh lo chhuahsan (displaced) an nih phawt chuan sorkar laipui bâkah mimal/hnam chanvo humhalhtu pâwl tawh phawt chuan an ngaihven a, an ngaihsak a ngai tlat a ni tih hi kan hriatthiam a ngai.

Chuvâng tak chuan relief camp-a Bru awm te hi Tripura lama an pĕm hma-a an awmna, Mizorama hruaikĩr tŭrin sorkar laipui hian theihtâwp a chhuah a, hruaikir tura beihna kal mêk hi a vawi 9-na a ni a, sorkar laipui chuan a tâwp ber tŭr niin a sawi mek a nih hi. Sorkar laipui hian sum leh pai a sêng hnem tawh hle a, Mizoram leh Tripura sorkar pawhin thá leh zung a sêng hnem tawh hle bawk.

Sorkar laipuiin cheng vaibelchhe 350 zet a sènna tŭr, tuna Bru hruai kir hna kal mêkah hian Mizorama kĩr duh tak tak an awm laiin, a tam ber chu khapbeh an ni a, kĩr ngam lo khawpa vaubeh an awm leh ngei dawn bawk a. Chuvangin Mizoram sorkar hian thu rolùm a neih a hun hle tawh a ni. Hruaikĩr tum vawi 10-na nghah kher a ţul tawhin a lang lo. October ni 3 aţanga Zirtawpni thleng khan chhungkaw 190 vel an lokir tawh a, a tam ber chu a rŭk-a-râla sorkar lirthei hmang lova an duh thu-a lokirte an ni.

Hei hi thil awmdân a nih avângin tŭn ţuma lokir lo zawng hi chu an ram (homeland) dik tak zâwk, Tripura-ah hian châm hlen mai rawh se, tih hi Mizoram sorkârin tawlh hauh tawh lo tura sorkar laipui a hrilh hun a ni ta. Râltlân an ni lova, India ram Tripura state-ah hian an duhdan ang ngeiin inbêngbel tawh rawh se, chu chu an duhdân ngei a ni tih an hnam hruaitute (a bĩk takin Mizoram Bru Indigenous Democratic Movement general secretary Philip Apeto) pawhin October ni 3-a relief camp a kal chanchinbu mite (keimah tiamin) an hrilh dân a ni. An duhdân hi sorkar laipui leh Mizoram sorkar pawh hian zahsak ngei rawh se.  A lokir duh lo zawng hi chu an ram (homeland) Tripura, an hnampui tam zawk an khawsakna-ah khuan ram pe-in inbenbel tir ni ngei rawh se.

 Mizote hi hàw hàw leh bulúk taka thiltih chĩng leh rilru no leh phŭr hlut rilru kaihhruaia chêt kan chĩng fo ţhĩn. Kan hriat reng tur chu – kan duh emaw duh lo emaw, India mi kan ni kan ti emaw ni lo kan ti emaw – India ramah kan awm a, India-in a khua-leh-tuia a pawm kan ni. India ramah hian hnam tlêm zâwk leh hnufual, tlângmi kan nih avangin kawng tam takah hlahthlema a bĩka hna hauhsak (concession leh reservation) kan ni.

 Chutianga keini pawh enkawl kan nih ang chiah chuan Mizoram chhũnga kan khawsakpui hnam tlêm zâwk, Bru, Gorkhali, Chakma leh a dangte hi duat taka enkawla an chanvo diktak chantĩr hi a hnam tam ber Mizote mawhphurhna a ni tih kan hriatreng a ngai. Hemi kan sawi avang hian dân kalha Mizorama ramdangmi lo lutte kan huam tel lo tih erawh chu kan hrethiam ang chu maw.

New Post

Ka duh a che Isu lyrics

Sual thim thuk tak ata zawn chhuah ka ni a. Chakna nei lo ka ni; Isu, min ṭanpui fo la. Min pawmin min kaiin min hruai zel ang che Ka duh a ...

Posts Lar deuhte